Bebeğinizin rutinlerinden ruh haline kadar her şey ilk 1 sene gelişim sürecinde normaldi. Ancak, 1 yaşla birlikte öfke krizleri ve rutin bozulmaları başladı. Endişelenmeyin, bebeğiniz yalnızca 1 yaş öfke nöbeti olarak da bilinen 1 yaş sendromu geçiriyor. “1 yaş bebek uyku sorunu”,”1 yaş bebek yemek yememe” gibi tüm sorunların altında da yine bu sendrom yatıyor. Gelin birlikte ayrıntılarını inceleyelim.
1 Yaş Sendromu Nedir?
1 yaş bebek psikolojisi aslında bebeğin bağımsızlaşma çabası üzerine kuruludur ve bazı nedenler bu bağımsızlığı kazanmasına engel olarak hırçınlığa neden olur:
- 1 yaşındaki bebek, artık kendi başına yürüyebildiği için daha özgür olmak ister.
- Kendi yürümek, istediğinde dışarı çıkmak, mobilyalara tırmanmak ve daha bir sürü bağımsızlık isteği geliştirir.
- Ancak, bebeğimiz için önlemler almak isteyen bizler, tabii ki bu hareketlerini kısıtlamak zorunda kalırız.
- Bu durumda bebeklerde 1 yaş sendromu olarak da bilinen öfke ve isyan durumu başlar.
- Bebek zaten henüz konuşma evrelerinin başında olduğu ve kendini ifade edemediği için tepkilerini belli etmekte iyice zorlanır.
- Uyumamak, yemek yemeyi reddetmek, ağlama krizleri geçirmek gibi tepkilerle bağımsızlığını kazanma yolunda diretir.
1 Yaş Sendromu Ne Zaman Başlar?
Kesin bir zamanı olmamakla birlikte 1 yaş sendromu, genellikle 12-18. aylarda başlar. Bu süreçte bebekler, kendilerini daha bağımsız bireyler olarak keşfetmeye başlarlar ve bu da hem bebekler hem de ebeveynler için bazı zorluklara yol açabilir. Bağımsızlık isteği, sınırları test etme, inatçılık ve artan duygusal tepkilerle ortaya çıkan bu durum, fark edilmeyecek gibi de değildir. Ancak bu dönem, bebeklerin kendi kimliklerini oluşturma sürecinde doğal bir aşama olarak kabul edilir ve sabırlı bir yaklaşımla yönetilebilir.
1 Yaş Sendromu Ne Zaman Biter?
Yaş sendromu genellikle 2 yaşına kadar sürer ancak her çocukta bu sürecin uzunluğu farklılık gösterebilir. Ayrıca, yukarıda da bahsettiğimiz gibi 1 yaş sendromunun başlangıcı da bebekten bebeğe değişir. Bebeğinizin yaş sendromunun ne zaman biteceğini hesaplamak için, başlangıcına yaklaşık 6 ay ekleyebilirsiniz.
1 yaş sendromu, bebekler bağımsızlık kazandıkça ve dil becerileri geliştikçe kademeli olarak azalır. Çünkü bu dönemde minikler, duygularını daha iyi ifade etmeye başlar ve bu da öfke nöbetleri ve inatçılık gibi belirtilerin azalmasına yardımcı olur. Çoğu çocuk 18-24 ay civarında bu dönemi yavaş yavaş atlatmaya başlar. Bu süreçte ebeveynlerin sabırlı ve anlayışlı olmaları, çocuğa destekleyici bir ortam sunmaları, sendromun daha kısa sürede ve daha az zorlayıcı bir şekilde atlatılmasını sağlayabilir. Bu dönemde nasıl davranmanız gerektiği konusunda soru işaretleriniz varsa, Farkında Ebeveynlik pratikleri iyi bir başlangıç olabilir.
1 Yaş Sendromu Belirtileri Nelerdir?
- İnatçılık
- Huysuzluk
- Uyku gerilemesi
- Yemek yemeyi reddetme
- Meme reddi
- Oyuncakları kırma, atma
- Benmerkezcilik
- Ağlama krizleri
- Yaşıtlarıyla sosyalleşmek istememe
1 yaş sendromunun genel belirtileri bunlar olsa da bebeğin günlük alışkanlıklarına göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca, büyüme atağı haftalarında bu belirtiler daha güçlü olabilir.
Bu Dönemde Gerçekleşen Gelişimsel Değişimler
1 yaş sendromu, bebeklerin fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimlerinde önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu süreçteki en belirgin gelişimsel değişiklikler ise:
Motor Becerilerdeki Değişimler
1 yaş sendromu süresinde bebekler, yürümeye başlama ve hareket etme becerilerini geliştirirler. Desteksiz yürüme, koşma ve merdiven çıkma gibi beceriler, bağımsızlık arzularını pekiştirir. Bu dönemde bebekler ayrıca, ince motor becerilerde de gelişim gösterir; örneğin, nesneleri parmaklarıyla kavrayabilme ve basit oyuncaklarla oynama yetenekleri artar.
Dil Gelişimi
1 yaş sendromu süresince bebeklerin dil becerilerinde çok ciddi bir artış görülür. Örneğin; ilk kelimelerini söyleyebilir ve bazı basit komutları anlamaya başlarlar; yani 1 yaş sendromu daha aktif bir iletişime açılan kapıdır. Bu dönemde bebeklerin kelime hazineleri sınırlı olsa da iletişim kurma çabaları artar ve ebeveynleriyle daha fazla etkileşimde bulunurlar.
Sosyal-Duygusal Değişimler
Dil gelişiminin doğal bir sonucu olarak, bu dönemde bebeklerin sosyal ve duygusal becerileri de artar. Ebeveynleri dışındaki insanlarla da daha etkili iletişim kurmaya başlarlar ve yetişkinleri gözlemleyerek taklit etmeye başlarlar. Ayrıca, akranları ile oyun oynama istekleri de artar ve sosyal becerilerin kilidi peş peşe açılmaya başlar. Bu becerilerin en önemlisi ve en gözlemlenebilir olanı ise duyularını daha iyi ifade etmeye başlamalarıdır. Bu dönemde bebekler, neşeden öfkeye kadar geniş bir duygusal yelpaze yaşarlar ve bu da 1 yaş sendromunun bir parçası olan inatçılık ve hayal kırıklığı duygularını beraberinde getirebilir. Ebeveynlere olan bağlılıkları artar ve ayrılık kaygısı gibi duygusal tepkiler de artış olur.
Özgüven ve Otonomi Artışı:
Bu dönemde, bebeklerin bireysel algılarında da ciddi bir artış olur ve bağımsızlık arzuları kuvvetlenir. Kendi başlarına hareket etme, oynama ve keşfetme istekleri, bu dönemde sıkça görülen bir davranıştır. Üstelik, istekleri olmayınca, bebeğinizin daha öncesinde hiç karşılaşmadığınız tepkiler ile karşılabilirsiniz. Ancak hatırlatmak isteriz ki bu bağımsızlık çabaları genellikle sınırları test etme ve ebeveynlerin otoritesine meydan okuma çabasıdır. Bu nedenle, 1 yaş sendromunda nasıl davranacağınızı ve sınırları nasıl çizeceğinizi bilmeniz, çocuğunuzun olumsuz davranış örüntüleri oluşturmaması için oldukça önemlidir.
1 Yaş Sendromu Uyku Sorunları
1 yaşındaki bir bebeğin aşağıdaki uyku evrelerine uyum sağlamış olması beklenir:
- Gece-gündüz farkını kavraması ve günlük uykusunun büyük bölümünü gece alması gerekir.
- Uyku konsolidasyonu kazanır. Yani artık daha uzun süre kesintisiz uyuması gerekir.
- REM uyku oranının azalması beklenir.
- Gündüz yalnızca 1-2 kez kısa uykulara yatması bebek için yeterli olmalıdır.
Ancak, 1 yaş sendromu nedeniyle bu maddelerden bir ya da birkaçında gerilemeler olabilir. 1 yaş bebeğin uyku sorunlarının nedenleri birçok aile tarafından anlaşılamasa bile, sebebi genellikle 1 yaş sendromudur ve bebeğe doğru yaklaşıldığı sürece çözülecektir. Bu süreçte önemli olan bebeğin uyku rutinlerini koruyabilmektir. Rutin asistanları gibi ürünler bu dönemde size yardımcı olarak, bebeğinizin uyku rutinlerini korumanızı sağlayabilirler. Düzenli rutinler, bebeğinizin yalnızca fiziksel gelişiminde değil; duygusal gelişiminde de olumlu etkilere sahiptir.
1 Yaş Sendromu Yemek Yememe
1 yaşındaki bebeğin yemek reddi sebepleri aşağıdakiler olabilir:
- Kansızlık
- Ortam sıcaklığı
- 1 yaş hastalıkları
- Büyüme atağı haftası
- Diş çıkarma dönemi
Eğer bebeğiniz bu durumlardan hiçbirini yaşamıyorsa ve yemek ya da meme reddi yaşıyorsanız, sorun muhtemelen 1 yaş sendromudur.
1 yaş sendromu yaşayan bebekler, öfkelerini ya da tepkilerini belli etmek için yemek yemeyi reddedebilirler. Ancak endişelenmeyin; bu geçici bir durumdur ve bebeğinize doğru yaklaştığınız sürece eski rutinlerini yeniden kazanmasını sağlayabilirsiniz. Ancak, bebeğinizin büyüme eğrisini düzenli takip etmeli ve persentil değerlerinde bir gerileme görürseniz, takviye için doktorunuza başvurmalısınız.
1 Yaş Sendromu Ne Kadar Sürer?
Öncelikle belirtmek isteriz ki “1 yaş sendromu ne zaman biter?” ya da “2 yaş sendromu ne kadar sürer?” gibi soruların sabit bir cevabı yoktur:
- 1 yaş sendromunun ne kadar süreceği tamamen sizin bebeğinize olan yaklaşımınıza bağlıdır.
- Eğer ona seçenekler sunmaz ve tepkisini toplamaya devam ederseniz, bebeğiniz konuşmayı öğrenene kadar aşırı tepkiler vermeye devam edebilir.
- Konuşmayı öğrendiğinde ise tepkileri evrilse de 1 yaş sendromu maalesef devam eder.
- Bu nedenle, 1 yaş sendromu olan bebeğe nasıl davranmanız gerektiği konusunda tecrübeli olmalı ve ona yardımcı olmalısınız.
- Eğer 1 yaş bebek psikolojisi anlaşılabilirse ve bebeğe doğru yaklaşılırsa, 1 yaş sendromu yaklaşık 1 sene kadar sürer.
- Ortalama olarak ise 1 yaş sendromu 2-2,5 yaşına kadar sürmektedir.
- Süreci kısaltacak ya da uzatacak olan sizin bebeğinizle kurduğunuz iletişimdir.
1 Yaş Bebeğine Nasıl Davranmalı?
Bebeğinizin 1 yaş sendromunu daha kolay atlatabilmesi ve rutinlerinin zarar görmemesi için aşağıdaki önerileri deneyebilirsiniz:
- Bebeğinize seçenekler sunun. Bebeğinize arasından seçim yapabileceği iki opsiyon sunmanız, kendisini bağımsız hissetmesini ve tepki göstermemesini sağlar.
- Rutinlerini koruyun. Evet, bebeğiniz uyumak ya da yemek saatlerinde yemek yemek istemiyor olabilir. O halde bırakın bir sonraki yemek saatini beklesin ve rutinler dışında, günlük hayatın onun arzusuna göre akmayacağını anlasın. Endişelenmeyin, bebeğiniz kısa sürede kavrayacak ve rutinlerini korumayı öğrenecektir.
- Bebeğinize karşı sabırlı olun. Bebeğinize bağırmak ya da ceza vermek hem 1 yaş sendromunu daha kötü hale getirir hem de bebeğinizde travmalar kalmasına neden olur. Ona bağırmak ya da tepki göstermek yerine sebep-sonuç ilişkisi kurabileceği şekilde durumları açıklayın ve ondan da yardım isteyin.
- Enerjisini boşaltmasına yardımcı olun. Özellikle 1 yaş uyku sorunlarına karşı en iyi yöntem budur. Gün içinde onunla oyunlar oynamak ve yorulmasını sağlamak hem gece kesintisiz uyumasını sağlar hem de agresyon sorunlarını azaltır.
- Her dediğini yapmayın. Bebekler öfkeli olduklarında ya da ağladıklarında istekleri yapılırsa bu tavırları alışkanlık haline getirebilirler. Bu nedenle, bebeğinizin olumsuz ya da uygunsuz isteklerini yerine getirmemeye özen gösterin ve ona, rica etmediği sürece ve ağladığı sürece isteklerini maalesef gerçekleştiremeyeceğinizi anlatın.
- Yaşıtlarıyla sosyalleştirin. Benmerkezciliğin ve paylaşmama huyunun önüne geçmek sizin için mümkün olmayabilir; ama yaşıtlarıyla ya da evcil hayvanlarla sosyalleşen bebekler bu evreleri çok daha hızlı atlatırlar.
Kısacası 1 yaş sendromu, bebeklerin gelişiminde önemli bir dönüm noktasıdır ve bağımsızlık arzusuyla birlikte duygusal ve sosyal değişimlerin yoğun yaşandığı bir süreçtir. Bu dönem, hem çocuklar hem de ebeveynler için zorlu ama aynı zamanda öğretici bir deneyim sunar. Ebeveynlerin bu süreçte sabırlı, anlayışlı ve destekleyici bir yaklaşım sergilemesi, çocuklarının duygusal gelişimlerini olumlu yönde etkiler. İyi bir iletişim, güvenli bir bağlanma ve tutarlı sınırlar koymak, bu dönemi daha sağlıklı ve daha az stresli bir şekilde atlatmanıza yardımcı olacaktır.
Bkz: Çocuk Gelişimi ve Psikolojisi
Sıkça Sorulan Sorular
1 yaşındaki bebek neden emmeyi reddeder?
Bu yaşlarda emmeyi reddetme sebebi genellikle 1 yaş sendromudur. 1 yaş sendromunun meme reddinin yanı sıra uykusuzluk, öfke krizleri gibi de belirtileri bulunur.
1 yaşındaki bebek neden sürekli ağlar, ne yapmalıyım?
1 yaş sendromuyla birlikte bebekler daha bağımsız olmak isterler ve istekleri engellendiklerinde agresifleşirler. Konuşarak kendilerini ifade edemedikleri için, ağlama, öfke nöbetleri, oyuncakları atma gibi tepkiler verebilirler.
Bebeklerin eşyaları atması nasıl engellenir?
Eğer bebeğiniz 1-3 yaş arasındaysa ve eşyaları fırlatma, kırma huyu varsa sebebi 1 yaş sendromu olabilir. Yaklaşık 2 sene süren bu sendrom nedeniyle bebeklerde eşya kırma, çok ağlama, inatçılık gibi belirtiler görülebilir.
1 yaş ergenliği nedir?
Yaş sendromu olarak da bilinen 1 yaş ergenliği, bebeklerin birey olma bilinçlerinde artış ve bağımsız duygularında diretmeleri ile karakterize olan bir dönemdir. Yaklaşık 2 yıla kadar süren bu dönemde, bebekler genellikle ebeveynlerinin sınırlarını zorlamaya ve bağımsızlık alanlarını genişletmeye çalışırlar. İstedikleri olmadığında ise aşırı tepkiler vererek kendilerini ifade etmeye çalışırlar.
