Aylardır yolunu gözlediğiniz bebeğinizi nihayet kucağınıza aldınız ama ifade edemediğiniz bir hüzün mü hissediyorsunuz? Bebeğinizin doğumu ile yüklendiğiniz sorumluluklar ve bebek bakımı size zor geliyor ve zor günler mi yaşıyorsunuz? Öncelikle belirtmek isteriz ki yaşadığınız durumların hiçbiri anne olarak eksik olduğunuzu ifade etmez; aksine, her 7 anneden birinde görülen ve lohusa depresyonu (postpartum depresyon) olarak adlandırılan normal bir sürecin içinden geçiyor olabilirsiniz. Peki, lohusa depresyonunun belirtileri nelerdir? Lohusa depresyonu ne kadar sürer ve lohusa depresyonu ile nasıl baş edilir?
Lohusa Depresyonu Nedir?
Lohusa depresyonu, her 7 anneden birinin doğum sonrasında karşılaştığı, son derece normal ve geçici olan bir durumdur. Bilinen aksine, doğumu izleyen haftalarda ortaya çıkmak zorunda değildir ve doğumdan 1 yıl sonra dahi belirtileri ortaya çıkabilir. Arkasında psikolojik ya da biyolojik nedenler bulunan lohusa depresyonu ayrıca, annenin yeterli desteği alamaması halinde uzayabilen ve kalıcı hale gelebilen bir depresyon türü olduğu için bebek bekleyen her anne ve babanın bilinçlenmesi gereken bir konudur.
Lohusa Depresyonu ve Annelik Hüznü Arasındaki Farklar Nelerdir?
Annelik hüznü, doğumu izleyen birkaç içinde görülen ve kısa süreli bir endişe ve hüzün hali olarak tanımlanır. Annelik hüznünde de tıpkı lohusa depresyonunda olduğu gibi belirtiler vardır; iştahsızlık, ağlama krizleri, hüzün, uykusuzluk gibi… Ancak bu belirtiler yalnızca birkaç gün sürer ve lohusa depresyonuna kıyasla çok daha az şiddetlidir.
Lohusa Depresyonu Ne Kadar Sürer?
Lohusa depresyonunun ne zaman ortaya çıkacağını ve ne kadar süreceğini söylemek oldukça zordur. Depresyon belirtileri genellikle doğumu izleyen ilk 1 ila 3 hafta içinde ortaya çıkar ve birkaç ay içinde yoğunluğunda azalma gözlenir.
Lohusa depresyonunun doğumu izleyen günlerde ortaya çıkmaması ve doğumdan 1 sene sonra bile ortaya çıkması mümkündür. Bu durumun yaygın sebebi annenin bebek bakımı sürecinde yalnız bırakılması ve yetersizlik hissine sürüklenmesidir.
Lohusa depresyonu konusunda doktor ve aile desteği alınmazsa, sorun senelerce dahi sürebilir ve belirtiler giderek yoğunlaşabilir. Bu durum yaygın olmasa dahi risk grubunda olan ve yeterli desteği alamayan annelerde olasıdır.
Lohusa Depresyonunun Nedenleri Nelerdir?
Lohusa depresyonunun nedenleri tam olarak bilinmese dahi annenin arka planına göre değişen birçok farklı faktör, lohusa depresyonunda etkili olabilir. Bu faktörler biyolojik ve psikolojik nedenler olarak iki farklı alt kategoride incelenir.
Postpartum Depresyonunun Biyolojik Nedenleri
- Hamilelik döneminde yüksek olan östrojen ve progesteron seviyelerinin doğum sonrasındaki ani düşüşü, lohusa depresyonuna neden olabilir. Sebebi bu olan lohusa depresyonu genellikle doğumu izleyen ilk haftada ortaya çıkar.
- Doğum sonrasında ortaya çıkmayan ve doğumu izleyen 1 ay ila 1 yılda ortaya çıkan lohusa depresyonunun sebebi tiroid bozukluğu olabilir.
- Yenidoğan döneminde annenin yorgun düşmesi, uykusuz kalması gibi nedenler de lohusa depresyonunu tetikler.
- Folat ve Omega-3 eksikliği de lohusa depresyonuna neden olan faktörler arasındadır.
Postpartum Depresyonunun Psikolojik Nedenleri
- Gebeliğin bitmesiyle annenin 9 ay boyunca alıştığı fetüsle bağ da kaybedilir ve bu durum, annede sevilen birinin yitirilmesi ile aynı hislere neden olabilir.
- Hem hayatlarının hem de yenidoğan bakımı sürecinin kendi kontrollerinde olmadığını ve başkaları tarafından yönetildiğini hisseden annelerin lohusa depresyonu yaşama ihtimalleri daha yüksektir.
- Doğum sonrasında bebek bakımında ailesinden ve çevresinden gerekli desteği alamayanlar kadınlar, yenidoğan bakımının getirdiği zorluklar, yorgunluk ve yalnızlık hissi nedeniyle lohusa depresyonuna açık hale gelirler.
- Annenin depresyon geçmişi ya da bipolar bozukluğu varsa da lohusa depresyonu ihtimali artar.
Lohusa depresyonunun temel nedenleri bunlar olarak bilinmesine rağmen, aşağıda belirtilen risk grubunda olan anneler de lohusa depresyonu yaşayabilirler.
Lohusa Depresyonu Risk Faktörleri
Aşağıda sıralanan maddelerden birkaçı sizin için geçerli ise, lohusa depresyonu yaşama riskiniz diğer annelere kıyasla daha fazladır. Ancak, lohusa depresyonu ve yapılması gerekenler hakkında bilgi sahibi olduğunuz sürece siz de depresyonunun üstesinden kolaylıkla gelebilirsiniz.
- Erken yaşta hamilelik (özellikle ergenlik sonrası)
- İlk kez gebelik yaşıyor olmak ya da önceki gebelikte de lohusa depresyonu yaşamış olmak
- Annenin hamilelik öncesinde depresyon ya da bipolar bozukluk teşhisi olması ve hamilelik süresince bu konuda destek almamak
- Anne olmaya henüz hazır olmamak ya da planlanmamış gebelik
- Aile içinde yaşanan sorunlar ve yenidoğan bakımında yeterli destek alamamak
- Yeterli süt üretimi yapamamak ve bebeği emzirememek
- Doğum korkuları ve yetersiz destek
Lohusa Depresyonu Belirtileri Nelerdir?
- Uzun süren hüzün ve boşluk hissi
- Enerji eksikliği, uzun süreli uykusuzluk ve yorgunluk hissi
- Daha önceden keyif alınan şeylerden zevk alamama ve umutsuzluk’tur.
Çok sık olmasa dahi akla lohusa depresyonunu getiren belirtiler ise şöyle sıralanabilir:
- Ağlama krizleri
- Bebekle ilgilenmeme isteği ve bebeğe yabancılaşma
- Sosyal ortamdan kendini soyutlama ve yalnızlaşma
- Uykuya dalmakta zorlanma ve yatakta nefes darlığı
- Tedirginliğin yanı sıra sürekli olumsuz bir durum yaşama endişesi
- Kendini yetersiz ve suçlu hissetme
- Yoğun sinir ve öfke krizleri
- Kendine ya da bebeğe zarar vermeyi içeren olumsuz düşünceler
- Bellekte zayıflama
- Kısa süreli hafıza kayıpları
- Fiziksel ağrı ve acı hissetme
- Panik atak
Eğer bu belirtilerden birkaçına sahipseniz ya da çevrenizdeki bir annenin sahip olduğunu gözlemliyorsanız, ilk ve en önemli adımın anneye destek olmak olduğunu hatırlatmak isteriz. Çevresinden ve ailesinden destek alan annelerin lohusa depresyonu belirtilerini daha az yaşadığı ve destek almaya daha açık olduğu unutulmamalıdır.
Lohusa Depresyonu Nasıl Geçer?
Eğer lohusa depresyonunu deneyimleyen kendiniz değilseniz ve çevrenizdeki bir annenin lohusa depresyonundan muzdarip olduğunu düşünüyorsanız, yapabileceğiniz ilk ve en önemli şey anneye gündelik işlerinde destek olmak ve yetersizlik hissini yenmesine yardım etmektir. Bu sayede, annenin süreci daha kolay atlatmasını ve profesyonel destek almayı kabul etmesini sağlayabilirsiniz.
- Öncelikle belirtmek isteriz ki annelik hüznü doğumu izleyen birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolsa dahi lohusa depresyonu uzman desteği gerektirir.
- Lohusa depresyonunun atlatılmasında ailenin ve eşin desteği çok önemli olsa da doktor psikoterapi ya da antidepresan tedavisi yapması kararı alabilir.
- Anneye gündelik işlerinde yardımcı olmak ve kendini toparlaması için zaman yaratmak, lohusa depresyonunun yoğunluğunu azaltır.
- Eğer lohusa depresyonu yaşıyorsanız, kendinizi soyutlamak yerine sevdiklerinizden yenidoğan bakımı konusunda size destek olmalarını isteyebilirsiniz.
- Düzenli uyku ve yaşam tarzı da lohusa depresyonunu yenmenizde size yardımcı olabilir.
- Bebeğinizin ciddi uyku sorunları varsa doktor yardımı almayı ya da bebeğinize beyaz gürültü sesleri dinleterek sakinleştirmeyi ve uyku sorunlarını çözmeyi deneyebilirsiniz. Uyku arkadaşı edinmek de bu süreci kolaylaştırır.
- Ne olursa olsun, yetersiz bir anne olmadığınızı ve yaşadığınız depresyonun her 7 anneden biri tarafından deneyimlenen bir durum olduğunu unutmamalısınız.
Son olarak ve yeniden belirtmek isteriz ki lohusa depresyonu çok yaygın bir durumdur ve doktor-aile desteği ile üstesinden gelemeyeceğiniz bir sorun değildir. Bu konuda kendinizi yalnız hissetmemeniz ve yardıma ihtiyacınız olduğunda istemekten çekinmemeniz, süreci atlatmanın en doğru yollarıdır.
Postpartum Depresyonu Nasıl Hafifler?
Lohusa depresyonu ile baş etmenin ilk kuralı: Bu durumun son derece normal olduğunu ve birçok annenin bu deneyimden geçtiğini bilmek! Yani yalnız değilsiniz; yaşadığınız duygular ve aklınıza gelen olumsuz düşünceler için kendinizi suçlamamalısınız. Üstelik ailenizde ve çevrenizde sizi çok seven ve size bu süreçte destek olacak birçok insan olduğuna eminiz. O halde, ne yapıyoruz? Kendimizi suçlamıyor, normal bir süreçten geçtiğimizi unutmuyor ve ailemizi de bu konuda bilinçlenmeye yönlendirerek aşağıdaki pratikleri uyguluyoruz:
- Aileniz ve arkadaşlarınızdan destek isteyin: Eşiniz, aileniz ve arkadaşlarınızla duygularınızı paylaşarak destek almanız, en büyük ilacınız olacak. Güvendiğiniz insanlarla konuşmak, yalnız hissetmenizi engeller ve sizin için de yepyeni bir kimlik olan annelik sürecine adapte olmanızı kolaylaştırır. Yardım istemek, lohusa depresyonu yaşadığınızı paylaşmakta zorlanabilirsiz belki ama unutmayın, bu insanlar sizi çok seviyorlar ve bu sürece dahil olarak size yardımcı olmak istiyorlar, izin verin. Tabii postpartum depresyonu konusunda araştırma yapmalarını da tembihlemeyi unutmayın.
- Bedeninizi dinleyin ve bol bol dinlenin: 9 ay süren, çok zor bir dönemden geçtiniz. Üstelik yalnızca bedeniniz değil, zihniniz için de oldukça zorlu bir dönemdi. Bu yüzden bedeniniz ve zihninizin dinlenmeye ihtiyacı var. Bebeğinizin sorumluluklarını aileniz ve eşinizle paylaşarak, kişisel zamanınızı artırmaya ve kendinizle ilgilenmeye biraz ihtiyacınız var. Kendinize bu değerli zamanı hediye edin
- Sağlıklı rutinler edinin: Kötü beslenmek, sağlıksız uyku ya da düzensiz yaşam… Bütün bunlar, depresyon semptomlarını artırır. Bu nedenle, keyif aldığınız hobileri de hayatınıza sokarak, günlük rutinlerinizi yeniden düzenleyin. Özellikle erken uyumak, erken uyanmak gibi alışkanlıklar edinmek, duygu durumunuzu olumlu etkileyecektir. Gülümseyerek güne başlamak için sağlıklı uyku rutinleri şart.
- Profesyonel destek alın: Postpartum depresyonu ciddi bir durum olduğundan, psikolojik destek almak önemlidir. Bir terapist veya danışmanla konuşmak, duygularınızı anlamlandırmanıza ve baş etme becerileri geliştirmenize yardımcı olabilir. Bunu bir tedavi sürecinden öte kendinizi ve içinden geçtiğiniz süreci tanımak için iyi bir zaman gibi düşünebilirsiniz. Yalnızca lohusa depresyonu için değil, genel ruh haliniz ve kişisel gelişiminiz için de çok faydalı bir deneyim olduğunu göreceksiniz.
- Destek gruplarına katılın: Diğer annelerle deneyimlerinizi paylaşmak, duygularınızı normalize eder ve yalnız olmadığınızı hissettirir. Çevrimiçi veya yüz yüze destek grupları, güçlü bir topluluk duygusu sağlar. Dilerseniz, Budizzz Mobil Uygulaması’nda bulunan Budizzz Topluluğu’na girerek, aramıza katılabilirsiniz. Sizinle aynı deneyimleri paylaşan ve birbirlerine destek olmak için can atan ne kadar çok anne olduğunu gördüğünüzde, siz de çok şaşıracaksınız.
Sonuç olarak, postpartum depresyon yeni annelerin karşılaştığı zorlu bir süreç olabilir. Ancak, oldukça yaygın bir durumdur ve büyük oranda yalnızca çevre ve psikolog desteği ile aşılabilir. Destek almak, kendinize zaman ayırmak, sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve gerektiğinde profesyonel yardıma başvurmak, iyileşme sürecinizi hızlandırır. Unutmayın, yalnız değilsiniz ve bu hislerin hepsi geçici. Kendinize karşı sabırlı olun ve ihtiyaç duyduğunuz desteği aramaktan çekinmeyin; zamanla bu süreci daha güçlü bir şekilde geride bırakacaksınız.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı e-Kütüphane Postpartum Depresyon
Sıkça Sorulan Sorular
Annelik hüznü ve lohusa depresyonu aynı şey midir?
Annelik hüznü ve lohusa depresyonu aynı şeyler değildir. Annelik hüznü doğumu izleyen birkaç gün içinde ortaya çıkan ve kendiliğinden geçen bir durum iken, lohusa depresyonu doğumu izleyen herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir, daha yoğun belirtileri vardır ve doktor desteği gerektirir.
Lohusa depresyonu ne zaman biter?
Lohusa depresyonun süresi anneden anneye değişmektedir ama genellikle doğumu izleyen 1 ila 3 hafta içinde ortaya çıkar ve birkaç ay sürer. Ancak, doğumdan bir yıl sonra dâhi ortaya çıkma ihtimali ve belirtilerin artarak aylarca sürme ihtimali de vardır.
Lohusa depresyonu kendiliğinden geçer mi?
Lohusa depresyonda aile ve eş desteği çok önemli olsa da profesyonel yardım gereklidir. Lohusa depresyonu destek grupları, psikoterapi ya da antidepresan uygulamaları ile hem daha kolay geçer hem de tekrarlama riski azalır.
Lohusa depresyonu neden olur?
Lohusa depresyonunun hamilelik esnasında yükselen hormonların doğum sonrasında aniden düşmesi, annenin depresyon geçmişi olması, yenidoğan bakımında yeterli desteğin alınmaması ya da omega-3 eksikliği gibi psikolojik ve biyolojik birçok nedeni vardır.
Lohusa depresyonu en fazla ne kadar sürer?
Eğer doğumu izleyen haftalarda anne gerekli desteği alamazsa, bu duygu ve düşüncelerle baş etmekte daha da zorlanmaya başlayabilir. Böyle bir tablo, lohusa depresyonunun 2 yıla kadar uzamasına neden olabilir.
