Bebeklerde ömür boyunca kalıcı hasara sebep olabilen sarsılmış bebek sendromu hakkında ebeveynlerin bilmesi gerekenleri derledik. Bebek gelişimi sürecinde çok önemli olan bu komplikasyonu mutlaka bilmeli ve önlem almalısınız. Gelin, sarsılmış bebek sendromunun nedenlerinden, belirtilerine kadar merak ettiğiniz her şeyi birlikte açıklayalım.
Sarsılmış Bebek Sendromu Nedir?
Çocuk istismarına bağlı kafa travması olarak da bilinen sarsılmış bebek sendromu, bebeğin ani travmaya bağlı olarak ortaya çıkan beyin hasarıdır.
- Süt bebeklerinde boyun kasları henüz kafayı dengede tutacak kadar gelişmemiştir ve ani sarsılmalarda kafayı sabit tutamaz.
- Bebeklerin henüz gelişmekte olan beyinleri, ani sarsılmalar sonucunda öne ve arkaya hareket ederek sarsıntı geçirir.
- Bu ani sarsıntılar sonucunda beyinde damarlar yırtılabilir, beyin kanaması olabilir ve beyinde şişme görülebilir.
- Bu duruma da sarsılmış bebek sendromu adı verilir; ve SBS bebekte kalıcı hasar bırakabilir ya da ölüme neden olabilir.
Peki, “Sarsılmış bebek sendromu nasıl gerçekleşir?” yani “Hangi hareketler SBS’ye neden olur?”
Sarsılmış Bebek Sendromunun Nedenleri
Öncelikle belirtmek isteriz ki SBS sanıldığı kadar kolay gerçekleşen bir durum değildir.
- Bebeğinizle oyun oynarken, dizinizde zıplatırken ya da bebeğiniz düştüğünde sarsılmış bebek sendromu olma ihtimali düşüktür.
- Kafa çarpmaları ya da düşme sonucu olan beyin hasarlarının bulguları sarsılmış bebek sendromundan oldukça farklıdır.
- Ancak, tabii ki kritik olan 6. ay ve 12. ay arasında bebeği kucakta zıplatmak, havaya atmak gibi ani durumlardan da kaçınılmalıdır.
- Sarsılmış bebek sendromunun ana nedeni ise çocuk istismarıdır; bebeğin darp edilmesi, susması için aniden sarsılması ya da öfke krizi anında ani fiziksel tepkilere maruz kalması ana nedendir.
- Bu nedenle, sarsılmış bebek sendromuna “çocuk istismarına bağlı kafa travması” da denir.
Bu nedenle, bebeğinizi sarsılmış bebek sendromundan korumak için almanız gereken en büyük önlem ‘kime emanet ettiğinize dikkat etmek’tir.
SBS Nasıl Olur?
- Beyin yüzeyi dışında tek ya da çoklu kanama
- Derin retinal kanamalar
- Beyne oksijen gitmemesi
- Beynin farklı bölgelerinde hasarlar
Sarsılmış Bebek Sendromu Belirtileri
Erken dönem belirtileri;
- Tiz sesle ağlama
- Solunumda zorluk
- Cilt renginde mavileşme
- Beslenme geriliği
- Uykuya eğilim
- Ani titreme krizleri
- Koma ya da felç (ani sarsıntılarda)
- Retinal kanamalar
Geç dönem belirtileri;
- Öğrenme geriliği
- Ani felç
- Konuşma bozukluğu
- Beyin ya da omurilik hassarı
- Omurgada kırıklar
Eğer bebeğinizi siz bakmıyorsanız ve erken dönem belirtilerinden herhangi birini gözlemlediyseniz, acilen doktorunuza başvurmalısınız. Her ne kadar bakıcınıza ya da ailenize çok güvenseniz de yalnızca 15 saniyelik bir sarsıntı sarsılmış bebek sendromuna neden olabilir. Bir ihmal nedeniyle, bebekte ömür boyu hassar kalmaması için bu belirtilere mutlaka dikkat edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
SBS Ne Zaman Belli Olur?
Bebeğin uğradığı istismarın boyutuna bağlı olarak;
- Şiddetli sarsıntı sonucunda belirtiler anında kendini gösterebilir.
- Bazı bulgular için ise 1-2 gün beklemek yeterlidir; doktorlar bu süreçte gerekli testleri yapıyor olacaktır.
- Sarsıntının daha hafif olması durumunda ise sarsılmış bebek sendromu bebek büyüdükçe belli olmaya başlar.
- Bebeğin konuşmaya başlamaması, görmediğinin fark edilmesi, öğrenme güçlüğü çekmesi gibi gelişim sorunları sarsılmış bebek sendromunu belli eder.
Sarsılmış Bebek Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Öncelikle belirtmek isteriz ki sarsılmış bebek sendromunda beyin hassarına ek olan birçok başka belirti de vardır ve hepsi için gerekli tetkiklerin yapılması şarttır. Bu nedenle, sarsılmış bebek sendromundan şüphelenmesi halinde aşağıdaki adımlara başvurulur:
- Bilgisayarlı beyin tomografisi, acil harekete geçmek ve ciddi hasarları tespit etmek için kritiktir.
- Sonrasında beyin hasarının ayrıntılı görüntülenebilmesi için magnetik rezonans uygulanabilir.
- Oftalmolojik muayene gerekebilir; çünkü yalnızca beyinde değil, göz diplerinde de kanamalar olabilir.
- Bebeğin vücudunun bütünsel bir röntgeni de çekilebilir; çünkü genelde sarsılmış bebek sendromuna sebep olan istismarlarda bebeğin diğer bölgelerinde de kırık olabilir.
- Ayrıca, beyindeki kanamanın nedeninin kan hastalıkları olup olmadığından emin olmak için doktor çeşitli kan testleri de isteyebilir.
- Bütün bu işlemlerin yapılması 2-3 gün sürebilir; çünkü bazı bulgular için 1-2 gün beklemek doğrudur.
Bu süreçte, bebek hem nöroloji uzmanları hem de çocuk istismarı konusunda yetkili hekimlerce takip edilir.
Bebeklerde SBS Nasıl Önlenir?
Geldik en önemli konuya: Sarsılmış bebek sendromunu önlemek için neler yapılmalı?
- Öncelikle bebeğinizi güvenmediğiniz kimseye emanet etmemelisiniz.
- Bebeğinizin beyin gelişimi için kritik olan 6-12 aylık dönemde, bebeğinizle oyun oynarken bile dikkatli olmalısınız.
- Bebeğinizi uyutmak için hızlı hızlı sallamamalısınız.
- Her ne kadar sarsılmış bebek sendromu riski 2 yaşına kadar yüksek olsa da sonrasında da gelişebilir.
- Bu nedenle, akran zorbalığı konusunda dikkatli olmalısınız.
- Bebeğinizin yaşı kaç olursa olsun vücudunu ara ara kontrol etmeli ve morluk vb. belirtileri gözlemlemelisiniz.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi sarsılmış bebek sendromunun en büyük nedeni istismardır ve şiddet sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle, eğer çevrenizde aile içi şiddet, bağımlılık gibi sorunları olan bebekli aileler varsa, miniklerimize dikkat etmenizi ve gerektiğinde polise başvurmanızı tavsiye ederiz. Böylece, minicik bir bebeğin hayatı boyunca yaşayacağı kalıcı hasarları ve belki de ölümü önleyebilirsiniz.
Sarsılmış Bebek Sendromu Tedavisi
Sarsılmış Bebek Sendromu (SBS), ciddi beyin ve vücut hasarlarına neden olabileceği için hızlı ve doğru bir tedavi gerektirir. Sarsılmış Bebek Sendromu tedavisi, hasarın boyutuna ve hangi organların etkilendiğine bağlı olarak değişir. SBS’li bir bebekte öncelikle acil tıbbi müdahale yapılmalıdır. Bu durumda doktorunuzun uygulayabileceği bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
- Yoğun Bakımda Gözlem: SBS’nin etkileri beyin ve vücut fonksiyonlarını etkilediğinden, doktorunuzun bebeği yoğun bakımda izlemek isteyebilir. Böylece, solunum veya kalp komplikasyonları gelişirse, bebeğe mekanik ventilasyon gibi yaşam destekleri hızlıca sağlanabilir.
- Beyin Cerrahisi: Bebeklerde SBS sonrasında, kafa içi travmaları ya da kanama odakları olabilir; böyle bir durumda beyin cerrahisi gerekebilir. Beyin üzerindeki baskıyı azaltmak veya kanı boşaltmak için cerrahi müdahale gerekli olabilir; böylece beynin daha hızlı temizlenmesi sağlanır ve ödem riski de azalır.
- Fiziksel Tedavi ve Rehabilitasyon: Beyinde oluşan hasarlar bebeğinizin motor becerilerini de etkileyebilir. Bu nedenle, bebek motor becerilerini yeniden kazanmak için fiziksel terapiye ihtiyaç duyabilir.Ayrıca, beynin etkilenen bölgesine ve afazi gelişip gelişmediğine bağlı olarak, konuşma terapisi gibi ek yöntemlere de başvurulabilir.
SBS’nin tedavisinde en önemli adım, hasarın önlenmesi; yani özellikle ilk 1 yılda bebekleri ani sarsıntılardan korumaktır. Ancak, şu veya bu sebepten Sarsılmış Bebek Sendromu yaşanmış ise acil tıbbi müdahale, çocuğun hayatı ve bilişsel fonksiyonlarının korunması için oldukça önemlidir. Bu nedenle, bir an önce hastaneye gidilmeli ve bebeğin tomografi vb. işlemlerinin yapılarak, nöroloji kontrolüne girmesi şarttır. Ardından, izlenecek adımları doktorunuz sizinle paylaşacak ve hayati risk kalktıktan sonra rehabilitasyon seçeneklerini sizinle paylaşacaktır.
Bebeklerde SBS’nin Sonuçları
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu istismar kaynaklı hasarın ömür boyu süren sonuçları olur. Bu sonuçların başında ise aşağıda sıralanan durumlar gelmektedir:
- Öğrenme güçlüğü
- Konuşmada gerilik
- Zeka geriliği
- İşitme kaybı
- Görme kaybı
- Serebral palsi (beyin felci)
- Tekrarlayan nöbetler
- Bölgesel felçler
- Afazi
Sıkça Sorulan Sorular
Sarsılmış bebek sendromu kaç yaşına kadar olur?
En kritik aylar, ilk 1 yıl olsa da 5-6 yaşındaki çocuklarda dahi sarsılmış bebek sendromu gelişebilir.
Sarsılmış bebek sendromu kaçıncı ayda belli olur?
Sarsıntının şiddetine bağlı olarak, belirtiler anında da ortaya çıkabilir. Ancak, çok şiddetli olmayan sarsıntıların sonuçları bebek konuşamadığında, gözlerinin görmediği fark edildiğinde ya da ilkokul çağında öğrenme güçlüğü nedeniyle anlaşılabilir.
Sarsılmış bebek sendromu tedavi edilebilir mi?
Evet. Bebeğin aldığı darbeler ve beyin hasarı tamamen düzeltilemeyecek olsa bile erken müdahale ile birçok hayati sorunun önüne geçilebilir. En önemlisi de ölüm engellenebilir.
Sarsılmış bebek sendromu bebekle oynarken olur mu?
Hayır. Bebeğiniz normal bir şekilde düştüğünde ya da siz onunla oynarken SBS yaşama ihtimali düşüktür. Çünkü genelde fiziksel şiddet ya istismar sonucunda gelişir.
