Bebeğinize tuvalet eğitimi vermek istiyorsunuz ama henüz hazır mı emin değilsiniz ya da tuvalet eğitiminde nelere dikkat etmeniz gerektiğini bilmiyorsunuz. Eğer bu durum size uyuyorsa doğru yerdesiniz; çünkü Budizzz ailesi olarak bebeklerde tuvalet eğitimi hakkında merak edilen tüm sorularınızı yanıtlıyoruz.
Bebeklere Tuvalet Eğitimi Kaç Yaşında Verilmelidir?
- Genellikle tuvalet eğitimi 12. ay -24 ay arasında verilmektedir; ancak uzmanlar tuvalet eğitimi için en az 18. aya kadar beklenmesi gerektiğini söylüyor.
- Hatta bebeklerin idrar keselerinin 20-21. aydan önce çok sık boşalması nedeniyle bazı uzmanlar en az 2 yaşın beklenmesini tavsiye ediyor.
- Ayrıca bebeğin tuvalet eğitimine olumlu yanıt vermemesi durumunda sürecin 36. aya kadar uzatılabileceğini de belirtmek isteriz.
- Ancak, istatistiki verilere göre kız çocukları ortalama 29. ayda, erkek çocukları ise 31. ayda tuvalet eğitimlerini tamamlamış oluyor.
Yukarıda verilen bilgilerden anlaşılacağı gibi tuvalet eğitiminin verilme zamanının gelip gelmediğini anlamanın en doğru yolu, bebeğin kaç aylık olduğuna değil, hazır olup olmadığına odaklanmaktır.
Bebeğinizin gelişimini yakından takip etmek ve gelişim düzeyi, neye hazır olduğu gibi konular hakkında bilgi almak için Ay Ay Bebek Gelişimi takvimimizi takip edebilirsiniz.
Bebeğin Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Sizin de bildiğiniz gibi tuvalet eğitimi aniden “Bebeğim artık her şeyi öğrendi; sırada bu var.” denilebilecek ve bebek hazır olmadan başlanabilecek bir süreç değildir.
Tuvalet eğitiminin yanlış zamanda verilmesi, bebeği yetişkinlik hayatında dahi etkileyebilecek ciddi travmalara neden olabilir. Bu nedenle, bebeğin tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren aşağıdaki belirtileri mutlaka takip etmelisiniz.
Fiziksel belirtiler:
- Bağırsak hareketlerinin düzenli olması ve gaz sorununun çözülmesi
- Dengeli bir şekilde yürümeyi öğrenmiş olması
- Uyku esnasında ya da 2 saat süreyle altının kuru kalması
- Tuvalete çıkma konusunda belli rutinlerin oluşması (Tuvalet rutini her bebekte olmasa da rutin sahibi bir bebeğiniz varsa tuvalet eğitimi sürecinde çok zorlanmazsınız.)
Bilişsel belirtiler:
- Tuvaleti geldiğinin bilincinde olarak size söylemesi
- Tuvaleti geldiğinde tuvalete gitmek istemesi ya da saklanmaya çalışması
- Tuvaletle ilgili sözcüklerin anlamlarını kavramış olması
- Kolay yönlendirme cümlelerini kavrayabilmesi ve söyleneni yapması
Davranışsal belirtiler:
- Kirli bezden rahatsız olmaya başlaması
- En az 3 dakika boyunca sakince oturmayı öğrenmesi
- Giysilerini kendi başına giyip çıkarabilmesi
- Tuvaletinin geldiğini söylemeye başlaması
- Kendi başına hareket etme isteği ve becerisi
- Takdir edilme isteğini belli etmeye başlaması
Tuvalet Eğitimi Ne Kadar Sürer?
Bebeklere tuvalet eğitimi vermeye çalışan birçok ebeveyn sürecin çabucak bitmesini umuyor. Ancak, tuvalet eğitimi süresi yaklaşık 3-6 aydır.
Eğer bebeğiniz tuvalet eğitimine olumlu yanıt vermiyorsa ara vermeniz ve en az 2 ay sonra yeniden denemeniz gerekebilir. Bu durumda, tuvalet eğitimi süresi biraz daha uzayacaktır ama unutmamalısınız ki en önemli kuralımız sabır.
Bebeklere Tuvalet Eğitimi Verme Aşamaları
Bu süreçte adım adım takip edebileceğiniz bir rehber olmasa da eğitimin hangi aşamasında nasıl davranmanız gerektiğini düşünürseniz her şey sandığınızdan çok daha basit olacak. Zaten tuvalet eğitimi için doğru zamanı seçtiyseniz hiç endişelenmeyin.
Tuvalet eğitimi süreciniz toplam 3 aşamadan oluşacak: Alıştırma, eğitim ve teşvik.
Bebekleri Lazımlığa Alıştırma Aşaması
- Lazımlığa alıştırma aşaması boyunca bebeğinize alıştırma külodu giydirmenizi tavsiye ederiz.
- Alıştırma külodu sayesinde bebeğinizin bez bağımlılığı kırılacak ve bağırsak hareketlerini daha bilinçli anlayacaktır.
- Ayrıca, bez ve lazımlık arasındaki geçişte köprü görevi de görür.
Merak edenler için: Alıştırma Külodu Nedir, Ne İşe Yarar?
- Öncelikle bebeğinizin hoşuna gidecek bir lazımlık edinmeniz gerekiyor. Örneğin piyasadaki ışıklı, müzikli modelleri tercih edebilirsiniz; hatta lazımlığı bebeğinizle birlikte seçin deriz.
- Lazımlığını seven bebeğinizin ona olan ilgisi de artacak ve ne işe yaradığı neden büyüklerin tuvaletlerine benzemediği gibi sorular soracaktır.
- Bu aşamada bebeğinizin sorularını cevaplarken kaka, tuvalet, çiş gibi kavramları da öğretebilir ve yetişkinlerin neden beze değil de tuvalete işediğini açıklayabilirsiniz.
- Lazımlığın nasıl kullanıldığını göstermek bahanesiyle birlikte oyuncak bebekleri lazımlığa götürebilir ve sonra “Aferin.”, “Artık bebeğin büyüdü.” gibi cümlelerle bebeği tebrik edebilirsiniz.
- Bu oyunlar sayesinde bebeğiniz de lazımlığı kullanma konusunda heveslenecektir.
- Bebeğiniz lazımlığı kullanmak istediğini söylediğinde ya da belli ettiğinde, onun da üstüne oturmasına izin verebilirsiniz.
- Muhtemelen ilk başlarda kıyafetleri oturacaktır ama sorun yok. Lazımlıkta rahat etmeye başlayana kadar kıyafetleriyle oturup oyun oynamasına müsaade edebilirsiniz.
- Sonrasında eğitime başlamadan önce çıplak oturmaya da teşvik etmenizi tavsiye ederiz. Böylece, lazımlığın poposunda bıraktığı hisse de alışacaktır.
Bebeklerde Tuvalet Eğitimi Aşaması
- Öncelikle lazımlığı bebeğinizin kolaylıkla ulaşabileceği bir alana yerleştirin ki tuvalet eğitimi sürecindeki kazalar onu demotive etmesin.
- Aynı amaçla kolaylıkla giyip çıkarabileceği eşofman altları, etekler gibi kıyafetleri de tercih etmenizi tavsiye ederiz.
- Eğer ilkbahar ya da yaz ayındaysanız bebeğinizin çıplak popolu gezmesine de izin verebilirsiniz. Böylece, vücudunun sinyallerini daha kolay anlayacaktır.
- Bebeğinizin çişinin ya da kakasının geldiğini anladığınızda onu zorlamadan “Lazımlığa gitmek ister misin?” diye sormaya başlayın.
- Gitmek istemediği durumlarda ise bırakın alıştırma külodunu kullansın.
- Bebeğinizin lazımlığı her kullanışında başarılı ya da başarısız da olsa onu motive etmeye çalışın ve tebrik etmeyi ihmal etmeyin.
- Özellikle “Aferin, sen de artık büyüdün.” gibi sözler bebeğinizin hevesini arttıracaktır.
- Ayrıca neşeli bir tavır takınmak, her başarılı tuvaletten sonra kağıttan bir yıldız gibi minik ödüller vermek de kullanabileceğiniz yöntemler arasında.
- Bebeğiniz lazımlığı bir iki kez kullandıktan sonra, siz lazımlığı klozete boşaltırken de izlemesini sağlayın.
- Bu adımı ebeveynler genellikle atlasa da bebeğin çiş ve kakanın ait olduğu yerin tuvalet olduğunu anlaması açısından çok önemlidir.
Son olarak belirtmek isteriz ki bebeğinize tuvalet eğitimi vermek için asla onu ıslak ya da nemli bez ile bırakmayın. Siz bebeğinizin rahatsız olup lazımlığı tercih etmesini amaçlasanız da ıslak bezden kapacağı herhangi bir enfeksiyon ve çiş yapmada zorluk, bu durumu yeni kullanmaya başladığı lazımlık ile bağdaştırmasına neden olabilir. Bu durumda bebek lazımlık ya da tuvalet kullanmayı aylarca reddedebilir.
Tuvalet Eğitimine Bebekleri Teşvik Etme Aşaması
Teşvik etme aşaması başlığı altında topladığımız tüm maddelerin, tüm tuvalet eğitimi aşamaları boyunca geçerli olduğunu belirtmek isteriz. Yani tuvalet eğitiminde teşvik, ilk günden son güne kadar devam etmesi gereken bir tutumdur.
- Bebeğinize tuvaletini lazımlığa yaptığında vermek için minik ödüller hazırlayabilirsiniz: kağıttan kesilmiş mini kalpler, oyun süresini uzatmak vb.
- Eğer mini hediyeler hazırlamaya vaktiniz ya da müsaitliğiniz yoksa başarılı tuvaletler sonrasında babayı, anneyi, ablayı, dedeyi aramak ve bebeğin başarısından dolayı “Aferin.” almasını sağlamak da etkili bir yöntem olabilir.
- Bebeğinizin tuvaletini lazımlığa yapmak istemediği zamanlarda onu zorlamayın ve “Sen büyüdün, o yüzden lazımlığa yapar mısın diye soruyorum. Yine de istediğini yapabilirsin.” demeyi ve ona bez opsiyonunu da sunmayı ihmal etmeyin.
- Ancak ne olursa olsun tutarlılığınızı elden bırakmayın; çünkü çocuklar yalnızca tuvalet eğitiminde değil, herhangi bir eğitim sürecinde tutarlı olunmadığında çabucak ne yapacaklarını şaşırabilirler.
- Eğer bez ya da alıştırma külodu yerine külot kullanmaya başladıysanız; sırf misafirlektesiniz ya da dışarıdasınız diye yeniden bez takmayı düşünmeyin.
- Ayrıca tuvalet eğitiminde size yardımcı olan tüm aile bireylerinden de bu süreçte tutarlı olmalarını ve tıpkı sizin gibi bir tavır içine girmelerini rica edin.
Eğer bu adımları başarı ile tamamlayabiliyorsanız çok kolay bir tuvalet eğitimi sizi bekliyor! Ancak, eğer bebeğiniz huysuzlanıyor, tuvalet eğitimine hazır olmadığını belli ediyorsa ona zaman tanımanız ve tuvalet eğitimine bir süre ara vermeniz, sonrasında işinizi daha da rahatlatacaktır.
Tuvalet Eğitiminde Karşılaşabileceğiniz Zorluklar ve Çözümleri
Tuvalet eğitimi, her ebeveynin karşılaştığı büyük bir adım olmasının yanı sıra, çocuğun gelişiminde önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak bu süreç, bazen beklenmedik zorluklarla dolu olabilir. Her çocuk farklı olduğu için, birine işe yarayan bir yöntem diğerine uymayabilir. İşte böyle durumlarda, tuvalet eğitimini devam ettirebilmek ve çocuğunuzun uyumunu artırmak için uygulayabileceğiniz yöntemler:
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine başlamaya hazır olduğunu düşündüğünüzde, beklediğinizden farklı bir tepki alabilirsiniz. Çoğu çocuk, tuvalet eğitimine başlamadan önce biraz direnir ve bu, gelişimsel bir evredir. Bu durumu aşmak ve çocuğun tuvalet eğitimine entegre olması çok önemlidir; çünkü eğitim, onların baskı altında hissedecekleri bir şey olmamalıdır ki uzun vadeli sorunlar baş göstermesin.
Çözüm:
Yukarıda sıraladığımız çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren belirtileri takip etmeli ve çocuğunuzun hazır olduğundan emin olmalısınız. Tuvalet eğitimi genellikle 2-3 yaş arasında başlar, ancak bazı çocuklar daha erken ya da daha geç hazır olabilir; bunu anlamanın en doğru yolu ise belirtileri takip etmektir. Ayrıca, çocuğunuz hayatında başka büyük değişiklikler yaşıyorsa (örneğin, kardeşin doğumu veya okul başlangıcı), tuvalet eğitimini biraz daha ertelemek de iyi bir fikir olabilir.
Ayrıca, tuvalet eğitimine karşı koyan çocuklar için tuvalet eğitimi, korkutucu bir şey haline gelebilir. O yüzden, süreci eğlenceli ve merak uyandırıcı bir hale getirmek de önemlidir. Tuvaletle ilgili kitaplar, şarkılar veya karakterler kullanarak süreci eğlenceli hale getirebilirsiniz.
Tuvalet eğitimi sürecinin en zorlayıcı kısımlarından biri de kazalarla karşılaşmaktır. Çocuğunuz hâlâ tuvaletini tam olarak hissetmiyor olabilir veya tuvaletini tutma becerisi gelişmemiş olabilir. Bu gibi durumlar, hem çocuk hem de ebeveyn için hayal kırıklığı yaratabilir.
Çözüm:
Öncelikle, kazaları normal karşılamalı ve çocuğunuza da kazaların doğal olduğunu ve hiçbir şeyin yanlış olmadığını anlatmalısınız. Kaza yaşanmadığı durumlarda ise pozitif geri bildirim vererek, onu yönlendirmelisiniz. Çünkü kazalar yaşansa dahi, çocuğunuz doğru şekilde tuvaleti kullanmaya yönlendirilmelidir; başardığında ödüllendirmek veya övmek, motivasyonunu artırabilir.
Eğer tuvalet kazalarını çok sık yaşıyorsanız, eğitim sürecini parçalara bölmek de iyi bir yöntem olabilir; çünkü bazı çocuklar, ilk başta sadece gündüzleri tuvalet eğitimine uyum sağlayabilirler. Önce gündüz eğitimi üzerinde yoğunlaşmak ve geceyi ertelemek, çocuğunuzu rahatlatabilir ve üstündeki baskının kalkması ile daha az tuvalet kazası yaşayabilir.
Öncelikle belirtmek isteriz ki gece tuvalet eğitimi, çoğu zaman gündüz eğitiminden daha uzun sürebilir. Çünkü çocuğun gece boyunca idrarını tutabilme yeteneği zamanla gelişir. Gece uyanmalar ve kazalar bu süreçte oldukça yaygındır ve doğru yöntemler ve sabırla üzerinden gelinebilecek bir durumdur.
Çözüm:
Öncelikle gece tuvalet eğitimi için acele etmemeli ve gece çiş kaçırmaları çocuk için büyük bir sorun haline getirmemelisiniz. Çocuğunuzun gece tuvalet eğitimi için hazır olup olmadığını değerlendirmeli ve geceyi kuru geçirmeye başlamadan önce, gündüz kuru kalabiliyor olması gerektiğini unutmamalsınız.
Eğer çocuğunuz henüz gündüz dahi tuvalet kazaları yaşıyorsa, gece çişlerini bir kenara bırakmalı ve yalnızca, gece ıslanmalarını azaltmak için yatmadan önce tuvalete gitmesini sağlamak gibi basit hedefler koymalısınız.
Çocuğunuz gündüz tuvalet eğitimi aşaması geçtiğinde ise, gece tuvalete gitmesini kolaylaştıracak ve onu teşvik edecek düzenlemeler yaparak, gece çiş kaçırmalara odaklanabilirsiniz. Örneğin, gece ışığını ve tuvalete erişimi kolaylaştırabilirsiniz; çünkü çocuğunuz gece uyanırsa, tuvalete gitmek için ışığın kolayca açılmasını sağlamak, kendi başına tuvalete gitmesini teşvik edebilir.
Bazı çocuklar, klozete oturma konusunda direnç gösterir ve genellikle neden korku veya rahat hissedememedir. Diğerleri ise basitçe oturmak istemez; çünkü halihazırda alışık oldukları düzenin değişmesine karşı direnebilirler. Her iki durumun da üstesinden birazcık sabır ile gelebilirsiniz.
Çözüm:
Öncelikle, çocuğunuzun rahat hissetmesini sağlamalısınız. Örneğin, klozetin boyutunu çocuğunuza uygun hale getirebilir veya küçük bir lazımlık edinebilirsiniz. Ayrıca, klozetin üzerine renkli etiketler veya eğlenceli figürler de ekleyebilir ve teşviği de bu dirence karşı bir çözüm olarak kullanabilirsiniz. Bunun için, klozet eğitimini, çocuğunuzun sevdiği bir karakter ya da hikaye ile de ilişkilendirebilirsiniz.
En önemlisi ise: Olumlu bir yaklaşım sergileyin! Çocuğunuza olumlu bir dille tuvalet eğitimi sürecini anlatın ve acele etmeden ilermelisiniz; unutmayın ki baskı çocuğun direncini arttıracaktır.
Bazı çocuklar, özellikle duygusal olarak bağımsızlıklarını kazanmaya çalışanlar, tuvalet eğitimine karşı bir inatçılık gösterebilirler. Bu, çocuğunuzun kendi kimliğini ve kontrolünü kurma isteğinden kaynaklanan ve özellikle yaş sendromlarında sık yaşanan bir tuvalet eğitimi sorunudur.
Çözüm:
Öncelikle, yumuşak bir yaklaşım benimsemelisiniz. Tuvalet eğitimini baskı, zorlamadan ve sabırla yapmaya özen göstermeli ve çocuğunuza ihtiyaç duyduğu bağımsızlık alanını tanımalısınız. Ayrıca, her durumda olduğu gibi inatta da en etkisi ödüllendirme ve teşvik olacaktır; çünkü tuvalet eğitimi sürecinde, çocuğun başarılarını kutlamak, motivasyonunu artırır ve süreci sahiplenmesini sağlar. Ancak ödüller, doğal ödüllerle desteklenmelidir. Örneğin, başarılı bir tuvalet kullanımından sonra sevdiği bir aktivite veya sevdiği bir yemek önerilebilirsiniz. Bu ve benzeri teşvikler sayesinde, çocuğunuz tuvalet eğitimini benimseyecek ve kendi istediği, onayladığı bir süreç olduğu için de inatçı tavrını bir kenara bırakacaktır.
Gece Çiş Kazalarını Önlemenin Yolları
Gece tuvalet eğitimi, tuvalet eğitiminde karşılaşılan bir diğer büyük zorluk olabilir. Birçok çocuk, gece boyunca idrarını tutma becerisine sahip olmadan önce gece kazaları yaşar. Ancak, bu sürecin düzgün bir şekilde yönetilmesi, gece tuvalet eğitimini kolaylaştırabilir. Bu süreçte, ihtiyacınız olan tek şey, sabır ve aşağıda sıraladığımız 3 yöntem:
Çocuğunuzu yatmadan önce tuvalete götürmek bir alışkanlık haline getirin. Yatmadan önce mutlaka idrarını yapması gerektiğini söyleyin ve bunu uyku rutinlerinin bir parçası haline getirin.
Gece kazaları, yukarıda da nedenlerini açıkladığımız gibi, birçok çocuk için kaçınılmazdır. Bu nedenle, sizin de çocuğunuzun gece tuvalet eğitiminde başarıya ulaşması zaman alabilir. Bunun farkında olun ve gece kazalarını olabildiğince sakin bir şekilde karşılayın. Çocuğunuza kazanın normal olduğunu anlatın ve onu cesaretlendirin; unutmayın ki çocuklar üzerinde baskı kurmak, eğitim sürecini zorlaştırabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Erkek bebeğe tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Erkek bebeğe tuvalet eğitimi verirken, bebeğin ayakta değil oturuyor olması gerekir. Erken yaşta çişini ayakta yapmaya başlaması hem tuvalet eğitimini zorlaştırarak bebeğin ileride de klozet kullanmamak istemesine neden olabilir hem de penis sağlığı için yanlıştır. Zaten tuvalet eğitimi ayakta verilen erkek bebekler genelde kakalarını bezlerine yapmayı tercih eder ve klozete oturmayı zor öğrenirler.
Tuvalet eğitimi bebek kaç aylıkken verilir?
Tuvalet eğitimi genelde 12-24 ayları arasında verilse de doktorlar bebeklerin 20-21. aydan önce çok sık idrara çıkması nedeniyle tuvalet eğitiminin de en azın 21. aya kadar bekletilmesi gerektiğini savunur.
Bebek lazımlığa nasıl alıştırılır?
Bebeği lazımlığa alıştırmanın ilk ve en önemli kuralı onu lazımlık kullanmaya özendirmektir. Bu amaçla birlikte oyuncak bebekleri ya da ayıları lazımlığa tuvalet yapmaya götürebilir ya da mini hediyeler hazırlayabilirsiniz.
Gece tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Gece tuvalet eğitimi vermek ve çiş kazalarını önlemek için bebeğinize bir tuvalet rutini oluşturmalısınız. Eğer bebeğiniz lazımlığı kendi başına kullanabilmeye başladıysa, her gece aynı saatte onu uyandırarak tuvalete götürebilir ve bunu aksatmadan tekrar edebilirsiniz. Bir süre sonra bebeğiniz o saatte kendisi uyanacak ve altına kaçırmak yerine lazımlığını kullanacaktır.
Tuvalet eğitimi strese neden olmaması için ne yapılmalı?
Eğer eğitim sürecinde stres yaşanıyorsa, kendinizi ve çocuğunuzu rahatlatmak için bir mola vermek faydalı olabilir. Aile içindeki gerilimi azaltmak ve çocuğunuza zaman tanımak süreci kolaylaştırabilir. Bu süreç, hem çocuğun hem de sizin için yeni bir deneyim olduğu için sabırlı olmak oldukça önemlidir.
Çocuk tuvalet eğitimini neden reddeder?
Bazı çocuklar tuvalet eğitimine karşı direnç gösterebilir. Bu durumda, baskı yapmamaya özen gösterin. Onun temposuna saygı gösterin ve eğitimi eğlenceli hale getirmek için oyunlar veya hikayeler kullanın. Sabırlı ve tutarlı olmak çok önemlidir. Çocuğunuz hazır olduğunda eğitim süreci daha kolay olacaktır.
