İlk 6 ay boyunca anne sütü dışında hiçbir gıdaya ihtiyaç duymayan bebeğinizin ek gıdaya geçiş dönemi geldi çattı. Ama ek gıdaya daha geç geçilse olur mu? ya da ek gıdaya geçiş döneminde neler yapılmalı?, gibi sorular kafanızı kurcalıyor.Eğer öyleyse doğru yerdesiniz; çünkü ek gıdaya geçme süreci hakkında tüm merak ettiklerinizin cevabı bu yazımızda.
Ek Gıdaya Ne Zaman Geçilmeli?
Aslında bu sorunun cevabı birçok ebeveyn tarafından biliniyor; 6. ay! Peki, neden bebekler 6. aydan itibaren ek gıdaya geçmeli?
- aydan itibaren;
- Bebeklerin hareketlilikleri artar ve daha fazla enerjiye ihtiyaç duyarlar.
- İlk 6 ay boyunca hastalıklardan korunmak için anne sütü yeterliyken, artık kendi bağışıklık sistemlerinin de güçlenmesi gerekir ve anne sütünden aldıkları antikorlar ile korunamazlar.
- Fiziksel ve bilişsel gelişimleri hız kazanır; böylece, anne sütünde bulunmayan vitamin ve minerallere de gereksinim duyarlar.
- 6. aydan sonra ek gıda takviyesi olmazsa, bebeklerde özellikle demir eksikliği gibi sorunlar görülebilir.
Sağlık Bakanlığı rehberine göre anne sütü;
- İlk 6 ayda bebeklerin ihtiyaç duyduğu besinin %100’ünü
- 6-9 ay arasında %70’ini
- 9. aydan sonra ise yalnızca %30’unu karşılayabilir.
Ek Gıdaya Geç Başlamanın Zararları
- Ek gıdaya 6. aydan sonra geçen bebeklerde en çok rastlanan sorun demir eksikliğidir.
- Ayrıca, ek gıdaya geç geçen bebeklerde vitamin ve mineral eksikleri de yaygındır ve takviye gerekebilir.
- Bebeğin bağışıklık sistemi yaşıtlarına kıyasla daha yavaş gelişir.
- Yetersiz besin alımı nedeniyle gelişim bozuklukları görülebilir.
- Ayrıca büyüme eğrisinde yavaşlama ve yetersiz kilo alımı da ek gıdaya geç geçmenin sonuçlarındandır.
Ek Gıdaya Erken Başlamanın Zararları
Öncelikle belirtmek isteriz ki 6. aydan önce ek gıdaya geçilmesi her zaman zararlı bir durum değildir. Eğer bebeğin fiziksel gelişimi ek gıda tüketimi için uygunsa doktorunuz hareketlilik, kansızlık, bağışıklık sistemi zayıflığı gibi nedenlerle bebeğinizin erken ek gıdaya başlamasını önerebilir.
Ancak, bebek yeterli gelişim düzeyinde değilse, doktor kontrolü olmadan ek gıdaya geçiş;
- Mide ve bağırsakları yeteri kadar gelişmediği için bebekte sindirim sorunlarına neden olabilir.
- Aynı sebepten dolayı bebeğin böbreklerinde sodyum ve üre miktarı artabilir ve böbrek sorunlarına neden olabilir.
- Vücuttaki katı yükü nedeniyle bebeğin vücudunda sıvı yetersizliği olabilir.
- Alerjik besinlere daha fazla tepki verebilir ve alerji kaynaklı sorunlar yaşayabilir.
Bebeğin Ek Gıdaya Hazır Olması İçin
Evet, yanlış okumadınız: Bebeğin ek gıdaya geçiş zamanı yalnızca yaşına göre değil, belli fiziksel gelişim evrelerine göre belirlenir.
Eğer aşağıdaki maddeler bebeğiniz için de geçerliyse bebeğiniz hazır gıdaya hazır demektir. Aksi takdirde, doktorunuza da danışarak biraz daha beklemeniz gerekebilir:
- Destekli oturmaya başlaması
- Dişlerinin çıkmaya başlaması
- Kemirme yada ısırma reflekslerinin emmenin yerini alması
- Dil çıkarma refleksinin azalması
- Nesneleri kavrayıp ağzına götürme alışkanlığının başlaması
Ek Gıdaya Geçiş Nasıl Olmalı?
Bebeğinizin ek gıdaya başlama sürecinde ilk yiyeceği besinler çok önemlidir; çünkü bebeğiniz ek gıda yemeye başlamış bile olsa mide ve bağırsakları hâlâ çok hassastır.
İşte ek gıdaya başlama döneminde dikkat etmeniz gerekenler:
- Öncelikle bebeğinizin ilk ek gıdasının yumuşak olması ve alerjik olmaması gerekmektedir.
- Ek gıdaya geçişte 3 gün kuralı çok önemlidir! Bebeğinizi yeni gıdalarla tanıştırdıktan sonra 3 gün boyunca yeni bir besin vermemelisiniz.
- Böylece, bebeğinizin neye alerjisi olduğunu çok daha kolay anlayabilir ve erken tedaviye başlayabilirsiniz.
- Bebeğinizi sürekli pürelerle beslememelisiniz! Birçok ebeveyn bebeğinin rahat yutması için yumuşak gıdaları tercih etmesi gerektiğini bilir ve pürelere ağırlık verir.
- Ancak, çok fazla püre tüketimi bebeklerin çiğneme refleksinin gelişmesini yavaşlatır.
- Bebeğiniz ek gıdaları dışarıya doğru itiyorsa ya da yutmuyorsa zorlamamalısınız.
- Zorlamak yerine aynı gıdayı 10 gün sonra yeniden denetmek, bebeğinizin besin hassasiyeti geliştirmesini de engellemiş olur.
- Meme reddine dikkat! Ek gıdaya geçiş döneminde bebeklerin anne sütünü reddetmesi ve emmek istememesi normaldir. Bu durum çok sık yaşanır ve doğru teknikler ile bebeğin yeniden meme tutması sağlanabilir.
- Bebek kaşıkları kullanmamalısınız! İlk günlerde parmağınızla beslediğiniz bebeğinizin, kendi parmaklarını kullanarak beslenmesine izin vermelisiniz.
- BLW yöntemi olarak adlandırılan bu teknik, bebeğinizin boğulma riskini de azaltır.
BLW Yöntemi ile Tanışın
BLW (Baby-Led Weaning), bebeklerin katı gıdalara geçiş sürecini kendilerinin yönetmesine dayanan bir beslenme yöntemidir. Bu yöntem, esasında bebeğinizin masada sunulan gıdaları kendisi seçip, kendi başına yemesi temeline dayanır. Bu yöntem, bebeğinizin bağımsızlık kazanmasına yardımcı olurken, aynı zamanda motor becerilerinin gelişmesini ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmasını da sağlar.
Ek gıdaya geçişte BLW yöntemi uygulayacaklar için altın kurallar:
- Kendiliğinden Yeme: Bebekler bu yöntemde, gıdaları kendileri tutarak ve ağızlarına götürerek yeme deneyimi yaşamalıdır. Bu sayede, artık beslenme sürecine daha aktif katılabilirler.
- Aile Sofrası: BLW yöntemini uygularken, bebeğinizde sizinle masada yemek yemelidir; böylece, hem sosyal etkileşimini artırabilir hem de olumlu beslenme alışkanlıklarını teşvik eder.
- Gelişimsel Uyum: BLW yöntemi, bebeklerin motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Bebeğinizin, gıdaları tutması ve çiğnemesi, kas gelişimini destekleyecektir.
- Farklı Tat ve Dokular: BLW’yi uygularken bebeğinizin çeşitli gıdaları deneyimlemesine izin vermelisiniz. Bu sayede, tat ve doku çeşitliliği ile erken yaşta tanışabilir ve ilerleyen yaşlarda da daha az yemek seçer.
- Beslenme Bilinci: BLW, bebeklerin doygunluk hissini öğrenmelerine yardımcı olmayı da hedefler; bu nedenle, bebeğinize zorla yemek yedirmek yerine, süreci kendisinin yönetmesine izin vermelisiniz.
BLW yöntemine dair daha fazla detay ve ipucu için BLW Yöntemi Nedir, Nasıl Uygulanır? yazımıza da göz atabilirsiniz.
Ek Gıda Listesi
| Sebze |
Meyve
|
Tahıl | Protein |
|---|---|---|---|
| Havuç |
Elma
|
Pirinç unu | Mercimek püresi |
| Patates |
Armut
|
Yulaf ezmesi | Nohut püresi |
| Kabak |
Muz
|
Mısır unu |
Tavuk püresi
|
|
Brokoli
|
Şeftali
|
Buğday unu |
Hinde püresi
|
| Ispanak |
Avokado
|
Bezelye unu | İlik suyu |
|
Kereviz
|
Kayısı | Mercimek unu |
Yoğurt ve peynir
|
Bebeklerin İlk Ek Gıdası Ne Olmalı?
Ek gıdaya geçiş döneminde bebeğinize ne vermemeniz gerektiği kadar ne verdiğiniz de önemlidir. Bu nedenle, ilk ek gıda tercihinizi aşağıdaki besinler arasından seçmenizi tavsiye ederiz:
- Kabak: Hem sindirimi kolaydır hem de ek gıdaya geçiş döneminde alerji riskini azaltır.
- Patates: Miktarına dikkat ettiğiniz sürece patates, bebeğiniz için müthiş bir enerji kaynağıdır.
- Bezelye: Bebeğinizin ihtiyacı olan birçok besin bu gıdada!
- Havuç: A vitamini deposu havuç en çok önerilen parmak gıdalardan biridir. Birazcık yumuşayana kadar buharda tutmanız yeterli.
- Elma: Yaz kış bulabileceğiniz elma da tıpkı kabak gibi hem kolay sindirilen hem de alerji riski düşük bir besindir.
- Avokado: Avokadonun anne sütüne en yakın yağları içerdiğini biliyor muydunuz?
Ek Gıdaya Geçişte Yasak Besinler
Bebeğinizin ek gıdaya geçiş döneminde yemesi gerekenlere göz attık; peki ya yememesi gerekenler? İşte ek gıda döneminde bebeklerin yememesi gereken 8 tehlikeli besin:
- Yumurta
- Süt
- Yer fıstığı
- Buğday
- Soya ürünleri
- Balık
- Yemişler
- Bal
Bebekler Neden Ek Gıdayı Reddeder?
Doktorunuz bebeğinizin ek gıdaya geçişe hazır olduğunu söylese de bebeğiniz ek gıdayı reddedebilir; peki, neden?
Öncelikle belirtmek isteriz ki bebeklerin ek gıdayı reddetmesi oldukça yaygındır ve birçok anne “Bebeğim ek gıdayı reddediyor.” diye doktora koşmaktadır. Ancak endişelenmeyin, ek gıda reddi kolaylıkla üstesinden gelebileceğiniz basit bir durum.
- Emme refleksi yerini çiğnemeye bırakmamış olabilir.
Bu durumda bebeğinize püre tarzı hafif parçacıklı besinleri parmağınızla yedirebilirsiniz. Parmağınızdan emerek yemesi, refleks geçişi sürecinde bebeğinizin aç kalmasını da önler ve bebeğiniz zamanla çiğneme refleksini geliştirebilir. Ancak, besinlerin hafif parçacıklı olmasına dikkat; tamamen püre halinde besleme ek gıdaya geçiş sürecindeki büyük hatalardan biridir.
- Kaşıkla yemeye alışamamış olabilir.
Bebek kaşığının soğuk olması, dokusunun meme ucuna benzememesi ya da bebeğinizde öğürme refleksine neden olması ek gıda reddinin sebebi olabilir. Bu durumda da ek gıda reddini engellemek için parmakla besleme pratiğini deneyebilirsiniz.
- Sindirim sorunları yaşıyor olabilir.
Bebeğinizin mide ve bağırsaklarını zorlamamak için ek gıdaya geçiş döneminde doğru besinleri tercih etmeniz çok önemli. Aksi takdirde bebeğinizde ek gıda reddinin yanı sıra böbrek sorunları da oluşabilir. Bu sebeple, kabak ve elma gibi sindirilmesi kolay besinleri tercih edebilir ve ek gıdaya başlamak için öğlen öğünlerini aşama aşama ek gıdalar ile değiştirebilirsiniz.
Ek Gıdaya Geçişte Meme Reddi
Annelerden en çok aldığımız sorulardan biri de “Ek gıda yiyen bebek neden emmeyi reddeder?” oluyor. Bu soruya cevap bulabilmek için önce şunu anlamalıyız: Bize küçük gelen tüm değişiklikler bebeğimiz için çok daha büyük gelişim evreleri, ek gıdaya geçiş dönemi de buna dahil.
- Bebeğiniz ek gıdaya geçiş döneminde büyüme atağı geçiriyor olabilir ve bu durumda huysuzluk, ağlama, memeyi reddetme gibi tepkiler verebilir.
- Ancak, endişelenmeyin bu durumu yaşayan birçok anne var ve bebeğin yeniden emmeye başlaması hiç de zor değil.
- Ek gıdaya geçiş döneminde meme reddi yaşayan ebeveynlerin ilk tepkisi memeden kesme ve ek gıda ile devam etmek de olsa, bebeğinizi 1 hafta kadar bir süre emzirmeyebilir ve sonra yeniden deneyebilirsiniz.
- Burada önemli olan nokta bebeğinizi zorlamamak; ne meme konusunda ne de ek gıda.
- Bu süreçte, sütünüzü sağmaya devam ettiğiniz sürece sütünüzde de azalma olmayacaktır.
- Eğer bebeğiniz bu süre sonunda da memeyi reddederse sütünüzü sağmayı ve biberonla vermeyi deneyebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Ek gıdaya geç geçilirse ne olur?
Evet! 6. aydan itibaren bebekler anne sütünde olmayan vitamin ve minerallere de ihtiyaç duyarlar ve anne sütü yetersiz gelmeye başlar. Ancak bu dönemde ek gıdaya geçilmezse bebekte demir eksikliği başta olmak üzere bazı sağlık sorunları oluşabilir.
Bebeğim ek gıdayı reddediyor, ne yapmalıyım?
Ek gıda reddi yaşıyorsanız, bebeğinizi zorlamak yerine parmağınızla beslemeye çalışabilirsiniz. Bebeğiniz meme emer gibi parmağınızı emerken zamanla çiğneme refleksi de gelişecektir ve ek gıdaya daha çabuk adapte olacaktır.
Ek gıdaya geçişte emzirme sıklığı ne kadar olmalı?
Ek gıdaya geçişte emzirme sıklığı genellikle günde 4-6 kezdir; ancak, bu sayı bebeğin ihtiyaçlarına göre doktorunuzca belirlenmelidir. Ek gıda sunumlarından önce veya sonra emzirmek, bebeğin hem süt alımını sürdürmesine hem de katı gıdaya alışmasına yardımcı olur.
Ek gıda geçişte kabızlık normal mi?
Kabızlık, ek gıdaya geçiş döneminde kabızlık çok sık rastlanan bir durumdur. Yeterli sıvı alımına dikkat etmek ve lifli gıdalar sunmak, bu durumu hafifletmenizi sağlayacaktır.
Ek gıdaya geçişte kaka rengi değişir mi?
Evet; bu dönemde bebekler, her yediklerini tam olarak sindiremezler. Bu nedenle, kakayla sindirilemeyen gıdaların atılması, bebek kakaları rengini de değiştirir. Örneğin, havuç yemiş bir bebekte kaka rengi turuncu olurken, pancar yemiş bir bebekte kırmızı olabilir.
