| İÇERİK TABLOSU |
| Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir? |
| Servikal Serklaj Nedir? |
| Servikal Serklaj Ameliyatı |
| Gebelikte Servikal Serklajın Alternatif Yöntemleri |
| Sıkça Sorulan Sorular |
Rahim ağzı yetmezliği olarak da bilinen servikal yetmezlik sonucunda birçok anne adayı serklaj ameliyatı olmaktadır. Ancak, serklaj öncesi ve serklaj sonrası sonrası hakkında da ayrıntılı bilgiye sahip olmak çok önemlidir.
Peki, serklaj nedir, serklaj ameliyatı ne zaman yapılır ve serklaj ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Rahim Ağzı/ Servikal Yetmezlik Nedir?
Servikal yetmezlik, rahim ağzı açılmasının neden olduğu 2. Trimester ya da öncesi kayıpları ve bu sebepli doğumları ya da kayıpları tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir.
-
Servikal yetmezliğin doğumsal anomali, rahim ağzı ameliyatı geçmişi birçok farklı nedeni olabilir.
-
Anne adayında servikal yetmezlik tespit edildiğinde servikal serklaj adı verilen basit bir cerrahi müdahale uygulanır.
Rahim Ağzı Yetmezliği Nedenleri
Rahim ağzı yetmezliği olarak da bilinen servikal yetmezliğin başlıca nedenleri:
-
Rahim ağzında doğumsal anomali ya da zayıflık
-
Geçirilen rahim operasyonları nedeniyle rahim ağzının genişlemesi
-
Fazla doğum geçmişi
-
Geçmiş doğumlarda rahim ağzında yırtılma ya da deformasyon oluşması
-
Geçirilen zor bir doğum öyküsü (mesela forseps ya da vakum ile)
-
Rahim ağzında bağ dokusunda deformasyon ya da doğumsal anomali
-
Bazı kollajen bozukluklar
Servikal Serklaj Nedir?
Rahim ağzı (servikal) yetmezliği bulunan anne adaylarının rahim ağzının doğru formda kalması amacıyla yapılan ameliyata (dikiş atma işlemine) servikal serklaj adı verilir.
-
İlk defa 20. yüzyıl başlarında 2. trimester kayıp öyküsü olan ya da servikal yetmezlik nedeniyle erken doğum yapma ihtimali olan kadınlara yapılmıştır.
-
Sonrasında gelişen teknoloji ile ultrasonografik muayene sonucunda risk tespit edildiğinde de önlem amacıyla serklaj ameliyatı yapılmaya başlanmıştır.
-
Tüm gebelik boyunca kapalı olması gereken rahim ağzının ideal formu bu ameliyat sayesinde korunur; çünkü rahim ağzının uzunluğu 3.5 cm'den kısa olmamalı ya da hunileşme başlamamalıdır.
-
Rahim ağzındaki bu tarz eğilimler servikal serklaj ameliyatı ile önlenir ve sağlıklı bir gebelik süreci geçirilmesini sağlar.
Servikal Serklaj Ameliyatı
Öncelikle servikal yetmezliğin saptanabilmesi için hamileliğin ilk dönemlerindekigebelik kontrollerinin de sonrakiler kadar önemli ve hayati olduğunu belirtmek isteriz.
-
Gebeliğin ilk dönemlerindeki doktor kontrollerinde anne adayında rahim ağzı yetmezliği tespit edilirse, doktor tarafından planlı bir serklaj ameliyatı uygulanacaktır.
-
Serklaj ameliyatı genellikle gebeliğin 12.-14. haftaları arasında yapılır.
-
Ancak acil durumlarda da serklaj ameliyatı yaparak gebeliğin seyri düzene sokulabilir. Acil serklaj olarak adlandırılan bu müdahale gebeliğin 24. haftasına kadar yapılır.
Serklaj Ameliyatı Riskli Midir?
Öncelikle belirtmek isteriz ki hekim kontrolleri aksatılmadığı ve doktorun anne adayını ayrıntılı bir şekilde takip ettiği durumlarda serklaj ameliyatı riskli bir ameliyat değildir. Ancak aşağıdaki durumlarda serklaj yapılması kesinlikle çok tehlikelidir ve ölüm riski de içeren ciddi komplikasyonlara neden olabilir:
-
Devam eden bir vajinal kanama varsa
-
Su kesesi açılmışsa
-
Fetal sıkıntı ya da ölüm durumu tespit edilmişse
-
Amniyon kesesinde iltihap varsa
-
Bazı fetal anomali durumları mevcutsa
-
Aktif su gelişi varsa
Serklaj Ameliyatı Sonrası Ciğer Geliştirici İğne
Serklaj ameliyatı sonrası bebeğine ciğer geliştirici iğne yapılan anne adayları tabii ki vardır. Ancak, ne ciğer geliştirici yapılması ne de yapılmaması endişelenmenizi gerektirecek durumlar değildir.
-
Serklaj sonrası ciğer geliştirici iğne, serklajdan sonra da erken doğum riski oluşursa bebeğin anne karnı dışında da nefes alabilmesi ve hayata tutunabilmesi içindir.
-
Çünkü bebeklerin ciğerleri tam anlamıyla gebeliğin 39. haftasında gelişir.
Bu nedenle serklaj sonrasında doktorunuz ciğer geliştirici iğne yaptırmanız gerektiğini söylüyorsa, lütfen tereddüt etmeyin; çünkü her şey miniğinizin daha sağlıklı bir şekilde hayata gözlerini açması için.
Serklaj Dikişleri Ne Zaman Alınır?
Dikişlerin ne zaman alınacağı planlanan doğum türüne göre değişebilmektedir:
-
Normal doğum düşünen anne adaylarının serklaj dikişleri 37. hafta civarında alınmalıdır.
-
Birçok serklaj ameliyatı olan anne adayının korktuğunun aksine dikişler alınınca doğumun hemen başlaması gibi bir durum söz konusu değildir.
-
Eğer sezaryen doğum planlanıyorsa ise serklaj dikişleri doğumdan önceki 1-2 hafta içinde de alınabilir.
-
Serklaj dikişleri alınmadığı halde anne adayının suyu gelirse ya da doğum başlarsa acil olarak doktora başvurulmalıdır; çünkü doğum esnasında serklaj dikişleri rahim ağzında tahrişe neden olabilir ve doğumu zora sokabilir.
Serklaj Sonrası Kanama Olur Mu?
Birçok anne adayı serklaj sonrasında kanaması olduğunda haklı olarak korkar; ancak serklaj ameliyatı sonrası lekelenme ve hafif kanama yaygın bir durumdur ve bu şikayetlerin 2-3 gün içinde sona ermesi beklenir.
Eğer serklaj sonrası kanama 2-3 günden uzun sürüyorsa ya da hafif/lekelenme şeklinde seyretmek yerine yoğunsa acilen doktora başvurulmalıdır.
Serklaj Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
-
Öncelikle serklaj sonrası doktor kontrolleri kesinlikle aksatılmamalıdır.
-
Ameliyat sonrasında hafif kanama (maksimum 2-3 gün), akıntı veya kramplar olabilir; ama süre ve şiddet takip edilmelidir.
-
Kötü kokulu bir vajinal akıntı olup olmadığı da takip edilmeli ve doktora gidilmelidir.
-
Yüksek ateş de serklaj ameliyatı sonrası doktora danışılması gereken acil durumlardan biridir.
-
Suyun gelmesi durumunda acilen doktora gidilmelidir.
-
Hamilelikte cinsellik yasak olmasa da serklaj ameliyatı sonrası cinsel ilişkiye bir süre ara verilmelidir.
-
Doktorun verdiği fitil ya da merhem varsa düzenli kullanılmalıdır.
-
İltihap ihtimali oluşturan herhangi bir durumdan kaçınılmalı ve iltihap halinde acilen doktora danışılmalıdır.
-
Dikişlerin alınmasının ardından anne eve yollandıysa mutlaka istirahat etmeli ve uzun süre ayakta durmaktan ya da ağır taşımaktan kaçınmalıdır.
Gebelikte Servikal Serklajın Alternatif Yöntemleri
Servikal serklaj ameliyatından detayları ile bahsettik; ancak, her gebelik farklıdır ve her anne adayı için serklaj uygun olmayabilir. Bazı durumlarda, servikal serklajın alternatifi olarak daha az invaziv yöntemler veya destekleyici tedaviler tercih edilebilir. Bu alternatifler, anne adayının sağlığı, bebeğin durumu ve gebelik sürecine bağlı olarak önerilebilir.
Progesteron Tedavisi
Progesteron, gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam etmesi için önemli bir hormondur ve rahmin kasılmalarını engelleyerek erken doğumu önlemeye yardımcı olur. Servikal yetmezlik gibi durumlarda, progesteron tedavisi kullanılabilir.
Progesteron Uygulama Yöntemleri:
-
Ağız yoluyla: Progesteron, ağız yoluyla alınabilen tabletler ya da kapsüller şeklinde verilebilir.
-
Vajinal uygulama: Vajinal olarak uygulanan progesteron gel veya fitil, rahim ağzına doğrudan etki ederek servikal yetmezlik riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu yöntem, progesteronun doğrudan rahim ve servikse etkisini artırır ve genellikle daha etkili kabul edilir.
-
İntramuscular enjeksiyon: Daha ciddi vakalarda, progesteron enjeksiyonları da uygulanabilir. Bu tedavi, gebeliğin erken dönemlerinden itibaren başlayarak, gebeliğin sonlarına kadar devam edebilir.
Progesteron tedavisi, serklaj kadar doğrudan müdahale içermese de, rahim ağzının zayıflamasını engellemeye yardımcı olabilir ve erken doğum riskini azaltabilir. Bu yöntem, özellikle önceki gebeliklerinde erken doğum yapmış kadınlar için tercih edilebilir.
Yatak İstirahati
Yatak istirahati, servikal yetmezlik tanısı alan bazı gebelerde, rahim ağzının dinlenmesi ve gebeliğin güvenli bir şekilde sürdürülmesi için önerilen bir yöntemdir. Ancak, yatak istirahati sadece hafif vakalarda ve doktor önerisi ile uygulanmalıdır.
Yatak İstirahati Yöntemi:
-
Sınırlı hareket: Tam yatak istirahati yerine, yalnızca ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılması ve dinlenmeye odaklanılması önerilebilir.
-
Fiziksel aktivite sınırlandırılması: Yürüyüş veya hafif egzersizler gibi aktivitelerden kaçınılması, anne adayının rahminin rahatlamasına yardımcı olabilir.
-
Duruş pozisyonu: Gebe kadınlar, sırt üstü yatmaktan kaçınarak, sol tarafa dönerek dinlenebilirler. Bu, kan akışını iyileştirerek hem anne hem de bebek için faydalı olabilir.
Yatak istirahati, özellikle erken doğum riski taşıyan anne adaylarına uygulanan destekleyici bir yöntemdir. Ancak, uzun süreli yatak istirahati bazı fiziksel problemleri tetikleyebileceği için, bu tedavi genellikle kısa süreli ve doktor önerisiyle yapılmalıdır.
İntrauterin Cihaz (IUD) Uygulaması
İntrauterin cihazlar (IUD), servikal serklajın alternatiflerinden biri olarak bazı durumlarda kullanılabilir. Bu cihazlar, rahim içinde yer alarak gebeliğin erken dönemi boyunca rahmin stabil kalmasına yardımcı olabilir. Ancak, bu yöntem genellikle rahim ağzı yetmezliği veya erken doğum riski taşıyan kadınlarda tek başına yeterli olmayabilir ve genellikle diğer tedavi yöntemleriyle kombine edilerek kullanılır.
İUD’nin sağladığı fayda, rahmin dış etkilerden korunmasını sağlamaktır. Bununla birlikte, rahim ağzı yetmezliği olan gebelerde, bu yöntem, doğrudan servikal desteği sağlamaz, bu nedenle progsteron tedavisi ile birlikte tercih edilebilir.
Cerrahi Olmayan Diğer Yöntemler
-
Düzenli kontrol muayeneleri, rahim ağzındaki değişiklikleri erken tespit etmek ve zamanında müdahalede bulunmak için çok önemlidir. Bu bağlamda, rahim ağzı uzunluğunun düzenli olarak ultrasonografi ile izlenmesi, serklaj gereksinimini ortadan kaldırabilir.
-
Erken doğum riski taşıyan kadınlar, genellikle her iki haftada bir ultrason kontrolünden geçerek, servikal uzunlukları izleyebilir ve erken doğum belirtilerini takip edebilirler.
-
Rahim ağzındaki zayıflamayı engellemek için bazı non-invaziv tedavi yöntemleri, rahim ve pelvik bölgedeki kasların güçlendirilmesine yönelik egzersizlerle de desteklenebilir.
-
Kegel egzersizleri, pelvik kasları güçlendirir ve rahim ağzını destekleyebilir, ancak yalnızca düşük riskli gebeliklerde kullanılabilir.
-
Laparoskopik cerrahi yöntemler, daha az invaziv bir seçenek olarak son yıllarda gelişmiştir. Laparoskopi ile rahim ağzı çevresindeki bağları güçlendirme amaçlanabilir. Bu cerrahi işlemde küçük kesiler ile karın içine girilir ve rahim ağzındaki bağ dokuları güçlendirilir. Bu yöntem, geleneksel cerrahi müdahaleye göre daha hızlı iyileşme süreci sunar ve servikal yetmezlik riski bulunan gebelere alternatif bir tedavi yöntemi olabilir.
Servikal serklaj, gebelikte servikal yetmezlik nedeniyle uygulanan etkili bir tedavi yöntemidir, ancak her kadının ihtiyacı farklıdır. Alternatif tedavi yöntemleri arasında progesteron tedavisi, yatak istirahati, düzenli takip ve bazı cerrahi olmayan yöntemler yer alabilir. Herhangi bir tedavi yöntemi seçilmeden önce, anne adayının durumu, geçmiş gebelik öyküsü ve doktorun önerileri dikkate alınarak karar verilmelidir. Özellikle gebeliğin ilk trimesteri kritik olduğu için, servikal yetmezlik riski taşıyan kadınlar düzenli takiplerle bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatabilirler.
*Kaynak: Acil Servikal Serklaj Olgu Serisi
Sıkça Sorulan Sorular
Serklaj ameliyatı sonrası fitil kullanılmalı mıdır?
Servikal serklaj sonrasında kullanacağınız tüm ürünler doktorunuz tarafından belirlenmelidir; ancak genellikle krampları önleme amacıyla rektal fitil verilir.
Serklaj ameliyatı sonrası kanama olur mu?
Servikal serklaj sonrasında 2-3 gün süreyle ve hafif/lekelenme şeklinde olmak kaydıyla kanamanız olabilir.
Serklaj sonrası ciğer geliştirici yapılmalı mıdır?
Servikal serklaj sonrasında eğer erken doğum riski varsa doktorunuz ciğer geliştirici yapabilir; bu iğne sayesinde bebeğiniz erken doğsa bile anne karnı dışında rahat nefes alıp verebilir ve hayatta kalma şansı yükselir.
Serklaj ameliyatı kimlere yapılır?
Servikal serklaj ameliyatı rahim ağzı yetersizliği bulunan kadınlara, rahim ağzında hunileşme olanlara ya da rahim ağzı boyu 3 cm'den kısa olan kadınlara yapılabilir.
Serklaj dikişi alınınca erken doğum olur mu?
Sanılanın aksine serklaj dikişleri alınır alınmaz doğum olmaz. Dikişlerin alınmasını izleyen 1-2 hafta gibi bir sürede olur ve zaten erken doğum riski olanlarda dikişler genelde 37. haftada alınır ve doğum normal zamanda gerçekleşir.
Rahim ağzı yetmezliği neden olur?
Servikal/ rahim ağzı yetmezliğinin birçok sebebi olsa da başlıcaları; önceden geçirilen bir rahim ameliyatı, annede doğuştan gelen rahim ağzı sorunları, birçok kez doğum yapmış olmak ve doğum ya da ameliyat nedeniyle rahim ağzında deformasyondur.
Serklaj sonrası normal doğum yapılabilir mi?
Servikal serklaj ameliyatı sonrasında normal doğum yapmak da sezaryen doğum yapmak kadar olasıdır. Doktorunuz aksini söylemediği sürece serklaj sonrasında normal doğum yapabilirsiniz.
