Çocuğunuzun kreşe başlama yaşı geldi çattı. Ancak henüz yaşı çok küçük olduğu için kreşe hazır olup olmadığı konusunda endişeleriniz var, değil mi? Endişelenmeyin, böyle hissetmeniz oldukça doğal. Ancak hem çocuğun kreşe hazır olduğunu anlama yolları hem de onu hazırlamak için uygulayabileceğiniz birkaç tüyo mevcut! Gelin birlikte “Çocuklar kreşe ne zaman başlar?” sorusundan başlayarak, hepsini cevaplayalım!
Çocuklar Kaç Yaşında Kreşe Başlar?
Çocuklar genellikle 3 yaşında kreşe başlar; çünkü bu yaş, sosyal etkileşim ve temel becerilerin gelişimi için ideal bir dönemdir. Ancak, bazı çocukların 2 yaşında veya daha erken de kreşe başlaması gerekebilir. Bu durumda, aileler düşen en büyük görev: Çocuğun kreşe hazır olup olmadığını gözlemlemek, ayrılık korkusunu tetiklememek ve her zaman çocuğun sosyal-psikolojik gelişimini göz önünde bulundurmaktır.
Çocuğun Kreşe Hazır Olduğunu Anlama Yolları
Öncelikle yaş konusuna değinelim. Bir çocuğun kreşe başlama yaşı ideal olarak 3-5 arasıdır. Size henüz erken gibi geldiğinin farkındayız ama dil, sosyal beceriler ve birey bilincinin gelişimi için müthiş bir zamanlama. Ayrıca, çocuğunuzun yaşının tutmasına ek olarak aşağıda sıralanan kriterleri de karşılıyor olması kreşe hazır olduğunun en büyük göstergeleri:
- Tuvalet eğitimini tamamladı mı?
Çocuğunuzun kreşe başlamadan önce tuvalet eğitimini tamamlamış olması gerekir. Zaten birçok kreş de tuvalet eğitimi henüz tamamanmamış bebekleri kabul etmemektedir. Ancak, kabul etseler dahi sizin dikkatli olmanızı tavsiye ederiz; çünkü birey olma bilincinin de gelişmeye başladığı bu yaşlarda bebeğinizin arkadaşlarının önünde küçük bir kaza yaşaması bile travmatik olabilir.
- Oyun kurmayı öğrendi mi?
Çocuğunuzun kreşe gittiğinde sosyalleşeceğini ve akranları ile vakit geçirmenin ona iyi geleceğini düşünüyorsunuz ve haklısınız da. Ancak, bu senaryo ancak çocuğunuz oyun kurmayı öğrendikten sonra geçerlidir. Bu nedenle, bebeğinizin akran grupları içindeki davranışlarını gözlemleyerek oyun kurmayı öğrenmesini bekleyebilirsiniz. Bu sayede, çocuğunuz kreşte uyum sorunu yaşayıp yaşamayacağını da önden anlamış ve önlem almaya başlamış olabilirsiniz.
- Sizin desteğiniz olmadan uyuyabiliyor mu?
Bebeğinizin gece sizi yanında istemeden kendi odasında uyumaya başlaması, size olan bağımlılığı konusunda çok güçlü bir ipucudur. Örneğin, henüz anne-baba desteği olmadan uyuyamayan bir bebek aileden uzak kaldığında strese girebilir, ağlama krizleri yaşayabilir ve ayrılık korkusuna benzer bir dönemden geçebilir. Bu durum da bebeğin beslenme ve uyku düzenine yansır.
Bu tarz sorunları önlemek için en doğrusu kreş öncesi bebeğe desteksiz uyumayı öğretmek ve gün içinde siz olmadan da oyun oynayabileceği zamanları ev içinde yaratmaktır. Bu sayede, kreş günü gelip çattığında bebeğiniz siz olmadan koca bir gün geçirmeye de hazır olur.
- Çocuğunuz yemek seçiyor mu ya da gıda alerjisi var mı?
Eğer iki sorudan birine cevabınız “Evet.” ise mutlaka kreşi önden seçmenizi ve örnek bir aylık menü rica etmenizi tavsiye ederiz. Böylece, yemek seçen çocuğunuzun hangi gıdalara yavaş yavaş alışması gerektiğini öğrenebilir ve onu kreşe hazırlayabilirsiniz. Ancak gıda alerjisi gibi bir durum söz konusuysa kreşi önceden bu duruma karşı mutlaka bilgilendirmelisiniz.
- Kreş programına uymaya hazır mı?
Kreşlerin programları biraz yoğundur ve çocuğunuzun gün içinde evde olduğundan çok daha hareketli, disiplinli olması gerekir. Bu nedenle, seçtiğiniz kreşin günlük programını önden istemenizi ve programı az çok evde uygulamaya başlamanızı tavsiye ederiz. Böylece hem çocuğunuz kreşe daha kolay uyum sağlayabilir hem de ilk aylarda akşam eve gelir gelmez uyuyakalmaz.
- Çocuğunuzun söylediklerini anlayabiliyor musunuz?
Çocukların kreşe başlayınca konuşma becerilerinin geliştiği bir gerçek ve henüz konuşmaya başlamayan bebekler için kreş doğru bir seçenek. Ancak, çocuğunuz henüz konuşmaya başlamasa dahi kreşe başlamadan önce mutlaka aranızda birbirinizi anlayabileceğiniz bir iletişim gelişmiş olmalı. Böylece, çocuğunuz kreşte bir şeyden rahatsız olduğunda, kötü bir durum yaşadığında vb. size kendini ifade edebilir.
- Kuralları uygulamaya hazır mı?
Anne babalar olarak miniklerimize evde toleranslı olabiliyoruz ve rutinlerimizi onlara göre adapte edebiliyoruz. Ancak maalesef kreşte bu mümkün değil. Kreşte sağlıklı bir eğitim ortamı oluşabilmesi için çocuğunuzun da o kurallara uyması ve esneme beklememeye alışması gerekecek. Bu nedenle, çocuğa önceden kuralları bir konsept olarak öğretmek ve neden uyulması gerektiğini içselleştirmesine yardımcı olmak önemli. Aksi takdirde, çocuğunuz kurallar ve zorunluluklar arasındaki bağlantıyı kuramayacağı için kendini bir şeyleri yapmaya zorlanıyormuş gibi hissedebilir ve kreşi olumsuz düşüncelerle bağdaştırabilir.
Son ve en önemlisi, siz hazır mısınız?
Doğduğu günden beri sürekli yanınızda olan çocuğunuzun günboyu sizden ayrı olması başlarda sizi endişelendirecek. Ancak, bu duygunuzu kontrol altına almanız gerekiyor; çünkü siz kreş konusunda ne kadar olumlu ve rahat olursanız çocuğunuz da ancak o kadar rahat olacak. Güvenilir ve işinin ehli bir kreş seçtiğiniz sürece endişelenmemeniz ve uzmanlara güvenmeniz gerektiğini kendinize hatırlatmayı unutmayın.
Kreşin Çocuk Gelişimine Etkisi
Sosyal – Duygusal Gelişimini Destekler.
Kreş yalnızca çocuğunuzun ya da çocuğunuzun akranlarıyla oynayıp, vakit geçirdiği bir alan değildir. Ve şüphesiz ki en büyük etkisi, çocukların sosyal becerilerine olan faydasıdır. Hayatlarında ilk kez yaşıtları ile sosyal bir ortamları olan çocuklar, kreşte paylaşma, sıra bekleme, iş birliği gibi önemli sosyal becerilerle tanışırlar. Üstelik, sizin aksinize kreşteki arkadaşları ve öğretmenleri, çocuğunuzun her ihtiyacını anlamayacaktır ve çocuğunuzun kendisini ifade etmesi gerekecektir. Bu durum, çocuğunuzun kendini ifade etme becerisini geliştirmesini sağlar ve hatta geç konuşan çocukların dil gelişimleri kreşte hızlanır. Ayrıca, başkalarıyla empati kurmak, farklı davranış kalıplarını öğrenmek ve kompleks neden-sonuç ilişkileri kurmak gibi sosyal beceriler de kreşin çocuklara faydaları arasındadır.
Günlük Rutinlerin Düzenlenmesini Sağlar.
Özellikle 6. aydan itibaren, çocukların sağlıklı rutinlere sahip olması oldukça önemlidir; bu sayede, çocukların sirkadiyen ritimleri düzenlenerek, fiziksel ve bilişsel gelişimleri desteklenebilir. Ayrıca, okul öncesi çağda edinilen uyku ve beslenme rutinleri, çocukların yetişkinlikteki davranış kalıplarının da temelini oluşturur. Bu nedenle, sağlıklı ve mutlu bir çocuk yetiştirmenin olmazsa olmaz kurallarından biri sağlıklı uyku ve beslenme rutinleridir. Ancak, söz konusu 0-3 yaş dönemi olduğunda, miniklerin günlük düzenlerini etkileyerek sekteye uğratan birçok dış faktör söz konusudur: Beyaz gürültü yoksunluğu, uyku gerilemesi, ayrılık korkusu, atak haftaları vb.
3 yaşından sonra, kreş hayatı ile birlikte tüm bunları geride bırakabilir ve çocuğunuzun sağlıklı rutinleri için tertemiz bir sayfa açabilirsiniz. Kreşin kendi programını, aynı saatte uyuyup uyanmak, aynı saatlerde beslenmek gibi rutinlerle siz de desteklerseniz, çocuğunuza hayatı boyunca sürecek olan sağlıklı yaşam alışkanlıklarını ve sorumluluk bilincini kazandırabilirsiniz.
Bir Birey Olarak Kendini Var Etmeyi Öğrenir.
Öncelikle, kreş çocuğunuzun size olan bağımlılığın azalması ve artık bağımsız bir birey olarak kendini var etmeye başlamak demektir. Bildiğiniz gibi 1 yaş sendromu ve 2 yaş krizinde, çocuğunuz bunu çoktan denedi ve konfor alanını biraz genişletti. Ancak, kreşle birlikte çocuğunuzun bir birey olarak isteklerini, nedenlerini ve olası sonuçlarını daha iyi değerlendirmeye başlayacağını görünce, siz de şaşıracaksınız. Üstelik, kendi başına karar verme ve sorun çözme becerileri de hızla gelişecek ve öz güveni yükselecek.
Bilişsel Gelişimi Olumlu Etkilenir.
Kreş programları, genellikle öğrenme aktivileri içerir. Oyun tabanlı öğrenme, çocukların bilişsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve dil gelişimlerini destekler. Montessori gibi Türkiye’de de giderek yaygınlaşan yöntemler sayesinde, çocuğunuz oynarken öğrenir ve hem fiziksel hem de bilişsel gelişimi hızlanır. Ayrıca, sanat, müzik, spor gibi çeşitli etkinlikler sayesinde, beynin farklı bölgelerinin de aktifliği artar ve yaratıcı düşünme becerileri gelişerek farklı becerilerinin kilidi açılmaya başlar.
Kreşe Uyum Süreci: Neler Beklemelisiniz?
Sıra geldi, en can alıcı noktaya: Çocuğunuz kreşe uyum sürecinde ne gibi tepkiler verebilir, sizi neler bekliyor ve en önemlisi de kreşe gitmemek için direnmek, sizden ayrılmak istememek gibi davranışlarla nasıl baş etmelisiniz? Hazırsanız, çocuğunuzun kreşe adaptasyon sürecini kolaylaştırıp hızlandıracak yaklaşımları inceleyelim!
Kreşe Uyum Sürecinde Yaygın Sorunlar
- Kaygı ve Korku: Çocuğunuz, sizinle ayrılmaya alışık değilse ya da ayrılık kaygısını daha yeni atlatmışsa, kreşin ilk günlerinde kaygı ve korku yaşayabilir. Kaygı ve korkuları olan çocuklar, ağlama krizleri, anneden ayrılmak istememe, kreş programına uyum sağlamama gibi tepkiler gösterirler.
- Uyum Sağlamada Zorlanma: Bazı çocuklar yeni arkadaşlarla ilişki kurmakta ve etkinliklere, oyunlara katılmak istemeyebilirler. Özellikle, tek kardeş olarak büyüyen ya da öz güveni yeteri kadar yüksek olmayan çocuklarda bu tepki oldukça normaldir. Endişelenmeyin; doğru yaklaşımlar ve sizin desteğiniz ile çocuğunuz bu süreci aşabilir ve öz güvenindeki ani artışla sizi bile şaşırtabilir.
- Geçici Davranış Değişiklikleri: Kreşe uyum sürecinde aileleri en çok şaşırtan durumların başında şüphesiz ki günlük rutinlerin bozulması vardır. Kreşe başlayan çocuğunuz, evdeki beslenme ve uyku rutinlerini reddetmeye başlayabilir; hatta normalde hiç yapmayacakları (öfke, huysuzluk, ağlayarak istediğini yaptırmaya çalışma gibi) davranışlar sergileyebilirler. Bu durumun ana nedeni, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden çok etkilenmesi ve hayatın merkezinin siz olmadığınızı anlamaya başlamasıdır.
Neler Yapmalısınız?
Kreş Korkusu Nasıl Aşılır: Kreşlerin uyum haftası programları, genelde bu kaygıyı/korkuyu aşmayı hedefler ve ilk günlerde sizin de okula gitmeniz, kreşin yarım gün olması gibi pratikler içerirler. Ancak, her çocuğun ihtiyaçları farklıdır ve bu düzenlemeler, sizin çocuğunuz için yeterli olabilir. Bu durumda, çocuğunuzun öğretmenine de danışarak, yeni destekler sunmanız gerekebilir.
Bu desteklerin başında ise şüphesiz ki “çocuğunuzla konuşmak ve ona öğretmeninin sizi her zaman arayarak çağırabileceğini ve sizin hemen geleceğinizi” anlatmanız gelir. Hatta öğretmeniniz de onaylarsa, çocuğunuzun sizi istediği, tutturduğu bir gün hızlıca kreşe gelerek, çocuğunuza bunu kanıtlanayabilirsiniz. Bu güvenli alan çocuğunuzun kaygıları ve korkuları hafifleyecektir; sonrasında zaten kreşli olmaya alıştıkça bu alışkanlığı acil durumlar hariç sürdürmemeniz gerektiğini ona açıklayabilirsiniz. İlk korkuyu / kaygıyı üstünden attıktan sonra, sizden ayrılma düşüncesine daha kolay alışacak ve daha olumlu tepkiler verecektir.
Çocuğun Kreşe Uyum Sağlaması Nasıl Sağlanır:
Böyle bir durumda yapılabilecek en önemli şey, çocuğunuzun arkadaşlarına ya da programa uyum sağlayamama nedenlerini tespit etmektir. Öğretmeniniz mutlaka uyumsuz davranışların hangi durumlarda, etkinliklerde ya da akranları ile ortaya çıktığı konusunda sizi bilgilendirecektir. Böylece, altta yatan sebebin akranlarıyla iletişim kurmak mı, günlük rutinlerinin değişmesi mi yoksa sizden ayrılması mı olduğunu tespit etmeniz kolaylaşacaktır. Sonrasında, çocuğunuzun tepkilerinin boyutuna göre, öğretmeniniz ile süreci yönetebilir ya da pedagojik destek alabilirsiniz.
Eğer çocuğunuzun verdiği tepkilerin boyutu çok büyükse, akranlarına ya da öğretmenine zarar vermek, kendine zarar vermek, oyun ve etkinlikleri bilinçli olarak sabote etmek gibi, o zaman pedagojik destek almanız gerekebilir. Ancak, bu noktada bir ebeveyn olarak dikkat etmeniz gereken çok önemli bir konu var: Çocuğunuzun tepkilerinin nedeni uyum süreci değil de kötü kreş deneyimleri olabilir mi? Akran zorbalığı, kreş çalışanlarının kötü davranışları ya da istismar… Hiçbir miniğimizin başına gelmemesini umsak da, çocukların kreşe olan güçlü tepkilerinin sebeplerinin bunlar olması hiç de alışılmadık bir durum değildir.
Çocuğunuzdaki Rutin ve Davranış Değişimlerini Nasıl Önleyebilirsiniz?
Öncelikle, yeni hayatınıza hoş geldiniz! İkinci olarak ise, bu durumla baş etmenin en doğru yolu, kendinizi daha esnek ve sabırlı olmaya alıştırmak. Çünkü bu çocuğunuzdaki ilk değişimler olabilir, ancak son olmayacak. Miniğiniz artık, aileniz dışındaki gruplarından da parçası olacak ve sizin yaşam tarzınız dışında da birçok farklı yaşam tarzı, davranış kalıbı ile karşılaşarak etkilenecek. Hele ki öz güveni yüksek çocuklarda bu süreç, ailenin yanlış olduğu, onun yeni öğrendiği pratiklerin ise doğruları olduğu gibi bir diretmeye neden olabilir. Neredeyse ergenlik sonuna kadar, çocuğunuz bu süreci deneyimlemeye ve devam edecek; tüm kontrolün siz de olduğu süreç ise kreş ile son bulacak.
Peki ne yapmalı? Tabii ki çocuğunuzun olumlu davranışlarını ve sağlıklı rutinlerini sürdürmeye devam etmelisiniz. Ancak, çocuğunuzun yeni alışkanlıklarına göre düzenlemeler yapmanız ve rutinlerini kendine göre kişiselleştirme özgürlüğünü ona vermeniz gerekecek. İlk adım ise, tabii ki kendinizi psikolojik olarak bu sürece hazırlamak ve esnek olmaya özen göstermek. Endişelenmeyin, bu durum hayatın kaçınılmaz anlarından biri ve her ebeveyn bu deneyimi yaşıyor. Siz, sürece adapte oldukça çocuğunuz da daha az diretecek ve uyum sağlayacaktır; böylece, birlikte orta yolu bulabileceğinize eminiz. Dilerseniz, bu süreçte hem kendi deneyimlerinizi adlandırabilmek hem de çocuğunuzun olumsuz davranışlarınızla nasıl baş edeceğinizi öğrenmek için mindful ebeveynlik pratikleri ile tanışarabilir ve destek alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Tuvaletini söylemeyen çocuk kreşe başlayabilir mi?
Hayır. Çocuklar kreşe başlamadan önce tuvaletlerini söylemeyi öğrenmesi gerekiyor. Hem birçok kreş tuvalet eğitimi tamamlanmamış bebekleri kabul etmez hem de birey olma bilincinin geliştiği bu yaşlarda bebeğin arkadaşları önünde küçük kazalar yaşaması travmatik olabilir.
Konuşmaya başlamamış çocuk kreşe gidebilir mi?
Evet! Üstelik kreşte dil gelişimi de olumlu etkilenir. Ancak, bebeğiniz henüz konuşmaya başlamamış dahi olsa birbirinizi anlayabildiğiniz bir dil geliştirmiş olmalısınız. Aksi takdirde, bebeğiniz kreşte yaşadığı bir olumsuzluğu size anlatamayacaktır.
Kreşe başlama yaşı kaçtır?
Çocukların ideal kreş yaşı 3-5 arasıdır. Birey olma bilincinin de geliştiği bu yaşlarda bebeğin akranlarıyla olması ve ailesi olmadan kişisel bir alan kurması çok önemlidir.
